Κρυφές παγίδες που συνιστούν απειλή για τους μισθούς, τα ωράρια και τις θέσεις εργασίας περιέχουν οι αλλαγές που φέρνει το άρθρο 37 στις συμβάσεις εργασίας με το νόμο 4024/2011. Οι αλλαγές ανατρέπουν βασικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και επηρεάζουν εκατοντάδες χιλιάδες μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα.
Στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται η νομική υπηρεσία της ΓΣΕΕ έστειλε οδηγίες και με διευκρινιστική της εγκύκλιο προς τα συνδικάτα, ώστε οι εργαζόμενοι να γνωρίζουν τι μπορούν και τι δεν μπορούν να διεκδικήσουν.
Με το άρθρο 37:
α) Γενικεύεται η δυνατότητα υπογραφής επιχειρησιακής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΣΣΕ) από όλους πλέον τους εργοδότες με τα 2/3 των εργαζομένων που συγκροτούν «ενώσεις προσώπων» εντός της κάθε επιχείρησης. Πριν από το άρθρο 37, τέτοιες συμβάσεις μπορούσαν να υπογράφουν μόνο οι επιχειρήσεις που απασχολούσαν πάνω από 50 άτομα. Τώρα τις υπογράφουν και όσοι απασχολούν λιγότερα από 50 άτομα, που σημαίνει ότι με την «επιχειρησιακή» καταργούνται αυτόματα για την πλειονότητα των μισθωτών, οι κλαδικές συμβάσεις.
β) Παύει να ισχύει η λεγόμενη «αρχή της ευνοϊκότερης σύμβασης» για τον εργαζόμενο, ώς το 2015. Στην πράξη, ανάμεσα σε μια κλαδική σύμβαση που προβλέπει ή πρόβλεπε αύξηση ή και πάγωμα μισθών και σε μια επιχειρησιακή που προβλέπει μείωση αποδοχών, εκείνη που θα υπερισχύσει είναι η «επιχειρησιακή».
γ) Καμία κλαδική σύμβαση δεν θα ισχύει για εργαζόμενους που δεν έχουν συνδικαλιστική εκπροσώπηση στις διαπραγματεύσεις ώς το 2015.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΝ ΟΙ ΜΙΣΘΩΤΟΙ
Με τις νέες ρυθμίσεις, το νομικό τμήμα της ΓΣΕΕ σημειώνει ότι:
1. Δημιουργείται σοβαρό ερμηνευτικό ζήτημα για τη διάρκεια που θα έχει η αναστολή της «καλύτερης σύμβασης», καθώς και για το διάστημα που θα μπορεί να υπερισχύει μια επιχειρησιακή σύμβαση που μειώνει μισθούς, έναντι μιας καλύτερης κλαδικής σύμβασης.
2. Το άρθρο 37 δεν έχει αναδρομική εφαρμογή. Με δεδομένο ότι δεν περιέχεται ρήτρα αναδρομικότητας, όλες οι συμβάσεις που έχουν ήδη συναφθεί μέχρι την 27η/10/2011 (ημερομηνία δημοσίευσης του ν. 4204/2011) παραμένουν εν ισχύ, κατά τη ΓΣΕΕ, για τους εργαζόμενους και τους εργοδότες.
Αυτό σημαίνει ότι:
α) Οι επιχειρησιακές συμβάσεις ισχύουν για το σύνολο του προσωπικού της επιχείρησης και για το νεοπροσλαμβανόμενο προσωπικό.
β) Οι κλαδικές και οι ομοιοεπαγγελματικές Συμβάσεις που έχουν ήδη κηρυχθεί υποχρεωτικές (σ.σ.: και για εργαζόμενους που δεν εκπροσωπήθηκαν στις διαπραγματεύσεις) ισχύουν επίσης για το σύνολο των εργαζομένων και των εργοδοτών ενός κλάδου, όπως και για τους νεοπροσλαμβανόμενους.
3. Όλες οι Συμβάσεις που είχαν υπογραφτεί μέχρι την 27η/10/2011 εξακολουθούν να έχουν εφαρμογή για όσο διάστημα ισχύουν και μάλιστα οι εν λόγω συμβάσεις διέπονται πλήρως από την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης, δηλαδή:
* Οι όροι των ατομικών συμβάσεων εργασίας υπερισχύουν από μια ειδική επιχειρησιακή ή μια κλαδική σύμβαση, εφόσον προβλέπουν καλύτερους όρους (μισθούς, ωράρια κ.λπ.) για τους εργαζόμενους. Μάλιστα ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να διεκδικήσει αυτή την καλύτερη «προστασία» των αμοιβών του.
* Μια κλαδική ή επιχειρησιακή σύμβαση υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με ομοιοεπαγγελματική σύμβαση.
* Ανάμεσα σε μια κλαδική και μια επιχειρησιακή σύμβαση, εφαρμόζεται η πιο ευνοϊκή για τον εργαζόμενο.
* Θεωρείται παράνομη η ακύρωση μιας κλαδικής σύμβασης που ισχύει μέσω της επέκτασής της σε μη συνδικαλισμένους εργαζόμενους ακόμη και αν στη διάρκειά της, υπογραφτεί επιχειρησιακή σύμβαση με δυσμενέστερους όρους από την κλαδική.
4. Συμβάσεις που έχουν λήξει και βρίσκονται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων για την κατάρτιση νέας συνεχίζουν να ισχύσουν για ακόμη ένα εξάμηνο. Μετά την παρέλευση του εξαμήνου, οι όροι που περιέχουν οι Συμβάσεις Εργασίας αποτελούν όρους της ατομικής εργασίας του εργαζόμενου («μετενέργεια»), και κάθε μονομερής τροποποίησή τους από τον εργοδότη επί το δυσμενέστερο συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή. Σε περίπτωση που ο εργοδότης προσλάβει νέο προσωπικό, μπορεί μεν να μη δεσμεύεται άμεσα και αναγκαστικά από την παλιά σύμβαση, δεσμεύεται όμως από την αρχή της ίσης μεταχείρισης για την απασχόληση των νέων αυτών εργαζομένων με ίσους όρους αμοιβής, εργασίας και ασφάλισης σε σχέση με το υπόλοιπο προσωπικό. Ωστόσο, η απαγόρευση στον εργοδότη να τροποποιήσει μονομερώς τους όρους εργασίας αίρεται μόνο με τη συμφωνία του εργαζόμενου.
Παράδειγμα 1:
Σε μία επιχείρηση είχε υπογραφεί ΣΣΕ ετήσιας διάρκειας για το 2010 και δεν έχει γίνει καταγγελία της ούτε έχουν αρχίσει διαπραγματεύσεις για την υπογραφή νέας ΣΣΕ. Η ΣΣΕ αυτή έχει μετατραπεί σε αορίστου χρόνου και οι κανονιστικοί της όροι συνεχίζουν να έχουν άμεση και αναγκαστική ισχύ.
Εάν είχαν, όμως, αρχίσει συλλογικές διαπραγματεύσεις για την κατάρτιση νέας ΣΣΕ, οι οποίες δεν ολοκληρώθηκαν μέσα στο 2011, ενώ ταυτόχρονα εξέπνευσε και το 6μηνο της συνέχισης της δεσμευτικής ισχύος, οι όροι της επιχειρησιακής ΣΣΕ ισχύουν ως όροι των ατομικών συμβάσεων των εργαζομένων της επιχείρησης και δεν μπορούν νόμιμα να τροποποιηθούν επί το δυσμενέστερο μονομερώς από τον εργοδότη.
Παράδειγμα 2:
Μια επιχείρηση συγκεκριμένου κλάδου, μη μέλος της εργοδοτικής οργάνωσης που συμβάλλεται στην κλαδική ΣΣΕ, δεσμευόταν κατά το 2010 από την κλαδική ΣΣΕ εξαιτίας της κήρυξής της ως γενικά υποχρεωτικής. Το 2011 η κλαδική ΣΣΕ δεν κηρύχθηκε γενικά υποχρεωτική. Οι όροι της κλαδικής ΣΣΕ του έτους 2010 έχουν καταστεί όροι των ατομικών συμβάσεων του προσωπικού που απασχολεί και δεν μπορούν νόμιμα να τροποποιηθούν επί το δυσμενέστερο μονομερώς από τον εργοδότη.
Παράδειγμα 3:
Μια επιχείρηση, μη μέλος της αντίστοιχης εργοδοτικής οργάνωσης, απασχολεί προσωπικό που υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής ομοιοεπαγγελματικής ΣΣΕ που έχει κηρυχθεί κατά το 2011 γενικά υποχρεωτική. Εφόσον δεν έχει λήξει με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο η κανονιστική ισχύς της ΣΣΕ αυτής και εφόσον δεν υπογραφεί επιχειρησιακή ΣΣΕ που να καλύπτει ρητά τις επαγγελματικές αυτές ειδικότητες, η ομοιοεπαγγελματική αυτή ΣΣΕ δεσμεύει άμεσα και αναγκαστικά τον εργοδότη και απαγορεύει τη δυσμενή τροποποίηση των όρων αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων αυτών.
Σε περίπτωση λήξης της κανονιστικής ισχύος της ομοιοεπαγγελματικής αυτής ΣΣΕ (και εφόσον δεν έχει υπογραφεί επιχειρησιακή ΣΣΕ), οι όροι της ομοιοεπαγγελματικής ΣΣΕ του 2011 θα έχουν καταστεί όροι των ατομικών συμβάσεων του συγκεκριμένου προσωπικού και δεν μπορούν νόμιμα να τροποποιηθούν επί το δυσμενέστερο μονομερώς από τον εργοδότη.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ
Στις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 εργαζόμενους (ή σε εγκαταστάσεις που απασχολούν πάνω από 20 εργαζόμενους), ακόμα και πριν την έναρξη συλλογικών διαπραγματεύσεων, οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν τους εκπροσώπους των εργαζομένων, και να απαντούν αιτιολογημένα για:
α) την εξέλιξη των δραστηριοτήτων και της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης,
β) την κατάσταση, τη διάρθρωση και την πιθανή εξέλιξη της απασχόλησης, καθώς και τα μέτρα πρόληψης που ενδεχομένως προβλέπονται σε περίπτωση ιδίως που η απασχόληση απειλείται,
γ) τις αποφάσεις που μπορούν να επιφέρουν ουσιαστικές μεταβολές στην οργάνωση της εργασίας ή στις συμβάσεις εργασίας.
Η μη συμμόρφωση των εργοδοτών στην υποχρέωσή τους αυτή ελέγχεται από την Επιθεώρηση Εργασίας και επισύρει διοικητικές κυρώσεις.
ΒΑΣΗ ΤΑ 751 ΕΥΡΩ
Κανένα από τα υπόλοιπα είδη των ΣΣΕ δεν μπορεί να περιέχει όρους δυσμενέστερους από την ισχύουσα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, η οποία υπερισχύει ως προς τον κατώτατο βασικό μισθό (751 ευρώ), το επίδομα τριετίας και το επίδομα γάμου…
του Κώστα Κατίκου, από την εφημερίδα "Αδέσμευτος Τύπος", 4/11/2011
