ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΗΣ (τέως πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών - ΕΛΚΕΘΕ)
Ανάστατη είναι η επιστημονική κοινότητα για την πρόθεση της κυβέρνησης να καταργήσει το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), ένα κέντρο με τεράστια εξειδίκευση και παγκόσμια εμβέλεια.
Λουκέτο ετοιμάζεται να μπει και στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), που κι αυτό φιγουράρει ανάμεσα στους υπό κατάργηση-συγχώνευση φορείς. Ο δρ Γ. Χρόνης, τέως πρόεδρος του ΕΛΚΕΘΕ, που θεωρείται ένας από τους συντελεστές της ανάπτυξης της θαλάσσιας έρευνας στη χώρα μας τα τελευταία 40 χρόνια, λέει στην «Κ.Ε.» ότι αν τελικά κλείσουν αυτά τα δύο ερευνητικά κέντρα, ουσιαστικά πρόκειται για ξεπούλημα «ερευνητικών φιλέτων» σε ιδιωτικά συμφέροντα. Αποκαλύπτει επίσης ότι γνωστοί επιχειρηματίες, οι οποίοι έχουν εσωτερική πληροφόρηση από μέλη της κυβέρνησης, ήδη έχουν χτυπήσει την πόρτα του ΕΛΚΕΘΕ!
«Θεωρώ αδιανόητο», λέει ο κ. Χρόνης, «να προχωρήσει η κυβέρνηση στην ολοκλήρωση ενός τέτοιου σεναρίου. Βέβαια εάν αληθεύουν οι φήμες του περιεχομένου του δεύτερου μνημονίου για την εκποίηση εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, τότε είναι αναμενόμενη και η κατάργηση του ΕΛΚΕΘΕ. Εξάλλου η πρόδρομη ανακοίνωση κατάργησης του ΙΓΜΕ, του μοναδικού εθνικού φορέα για την έρευνα του ορυκτού πλούτου και των υδατικών αποθεμάτων της χώρας, εντείνει την ανησυχία για το εφιαλτικό σενάριο της διάλυσης του ερευνητικού εθνικού ιστού της Ελλάδας. Δυστυχώς, η συνεχής μείωση της χρηματοδότησης ακόμη και σε επίπεδο μισθοδοσίας θα οδηγήσει σταδιακά τα ερευνητικά κέντρα της χώρας σε αφανισμό».
Πόσο κοστίζει η λειτουργία του κέντρου και ποια είναι η ανταποδοτικότητά του;
Εάν η οικονομική κατάσταση δεν ήταν η σημερινή, η απάντησή μου θα ήταν οργισμένη. Θα σας απαντούσα πώς είναι δυνατόν να κλείνει το μοναδικό Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιας Ερευνας σε μια χώρα που κολυμπάει μέσα στο νερό και σήμερα θεωρείται το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό κέντρο στο χώρο της Μεσογείου; Αντιλαμβάνομαι όμως πλήρως το πνεύμα της ερώτησής σας και σας απαντώ:
Η ετήσια κρατική επιχορήγηση κινείται περίπου στα 8 εκατ. ευρώ. Τα έσοδά του από ευρωπαϊκά προγράμματα και μελέτες ξεπερνούν τα 20 εκατ. ευρώ το χρόνο. Πάντως, τα τελευταία 15 χρόνια το κράτος δεν κάλυψε ποτέ λειτουργικές δαπάνες και μισθοδοσίας του προσωπικού. Επιπλέον ένας μεγάλος αριθμός ερευνητών εργάζεται με χρήματα από κοινοτικά προγράμματα. Η απουσία όμως των προγραμμάτων ΕΣΠΑ από το 2008 έφερε μεγάλες οικονομικές απώλειες στο κέντρο.
Εάν είναι έτσι, γιατί μπήκε στο στόχαστρο της κατάργησης; Υπάρχει άγνοια ή μήπως κάτι άλλο κρύβεται πίσω από όλη αυτή την ιστορία;
Θέλω να πιστεύω ότι μέσα σ' αυτό το κυβερνητικό μπάχαλο από πλευράς λειτουργίας υπάρχει άγνοια. Δύο χρόνια τώρα η εποπτεύουσα υπουργός Αννα Διαμάντοπούλου δεν επισκέφθηκε ποτέ το ΕΛΚΕΘΕ. Καθυστέρησε να τοποθετήσει διοίκηση και το πιο εντυπωσιακό είναι ότι, τέσσερις μήνες μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου, δεν έχει υπογραφεί ακόμα ο διορισμός του. Πιστεύω ότι ρισκάρει επικίνδυνα η υπουργός στο να μην προχωρεί στην πλήρωση θέσεων μελών του δ.σ., το οποίο με τη σημερινή σύνθεσή του, κατά την άποψή μου, δεν λειτουργεί ούτε στα όρια της νομιμότητας.
Από τον υφυπουργό κ. Πανάρετο δεν πιστεύω ότι κανείς μπορεί να περιμένει τίποτα, εκτός από τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες επεξεργασίας δεδομένων για προγράμματα τα οποία και δεν προκήρυξε ποτέ. Από τη μια λοιπόν να ανακοινώνουν κλείσιμο του ΕΛΚΕΘΕ κι από την άλλη, την ίδια ώρα, ο υφυπουργός του ΥΠΕΚΑ κ. Μανιάτης να κατεβάζει στη Βουλή νομοσχέδιο «Σύστασης φορέα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων», όπου αναφέρεται ότι ο φορέας αυτός θα αναθέτει μελέτες στο ΙΓΜΕ και στο ΕΛΚΕΘΕ... Μπάχαλο!
Τώρα, σενάρια διαπλοκής και συνωμοσιολογίας ο καθένας μπορεί να κάνει. Το 2007 ζήτησα αστυνομική προστασία για απειλές προς το πρόσωπό μου, επειδή το Κέντρο ανέλαβε τις επιχειρήσεις ανέλκυσης του ελικοπτέρου «Σινούκ» μετά το ατύχημα με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας στη Χαλκιδική αντί του ποσού των 800.000 ευρώ, την ίδια ώρα που ξένες εταιρείες ζητούσαν 40 εκατ. δολ. Εύκολα αντιλαμβάνεστε ότι η κατάργηση του κέντρου και το μοίρασμα σε ιδιώτες των «φιλέτων» που υπάρχουν σ' αυτό σε επίπεδο εξοπλισμού θα μπορούσε να μην είναι εξωπραγματικό σενάριο.
Ποια είναι τα «φιλέτα» του ΕΛΚΕΘΕ;
Κατ' αρχάς το ανθρώπινο δυναμικό του. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ε.Ε. προκρίνει δεύτερη συνεχή φορά το ΕΛΚΕΘΕ ως επιστημονικό υπεύθυνο για την έρευνα στον μεσογειακό χώρο και στη Μαύρη Θάλασσα με τη συμμετοχή δεκάδων ευρωπαϊκών κέντρων και ινστιτούτων.
Τώρα σε ό,τι αφορά τις υποδομές του κέντρου, αυτές με μια πρόχειρη εκτίμηση αγγίζουν το ένα δισ. ευρώ. Κτιριακά συγκροτήματα σε Αθήνα, Κρήτη και Ρόδο, ένα ωκεανογραφικό σκάφος, ένα αλιευτικό, ένα μικρό για παράκτιες εργασίες. Ο εξοπλισμός όλων αυτών είναι ό,τι πιο σύγχρονο.
Ενα βαθυσκάφος, τρία υποθαλάσσια ρομπότ. Το σύστημα «Ποσειδών» για την πρόγνωση κατάστασης των ελληνικών θαλασσών. Δύο ενυδρεία στην Κρήτη και τη Ρόδο. Υψηλού τεχνολογικού επιπέδου εργαστήρια ιχθυοκαλλιεργειών, γενετικής, βιολογίας και χημείας συμπληρώνουν την κινητή και ακίνητη περιουσία του κέντρου. Αυτό όμως που δεν γνωρίζουν οι μαθητευόμενοι μάγοι της καθολικής αποκρατικοποίησης είναι ότι τα περισσότερα από αυτά δεν μπορούν να πωληθούν σε ιδιώτες μια και προέρχονται από προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα είτε μέσα από την Ευρωπαϊκή Ενωση είτε μέσα από τους μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
«Θράσος ή έλλειμμα ηθικής»;
Πιστεύετε ότι αν καταργηθεί τελικά το ΕΛΚΕΘΕ θα περάσει ο εξοπλισμός του στα χέρια κάποιων επιχειρηματιών;
Ανησυχώ γιατί από τη μια υπάρχει μια διαπιστωμένη κυβερνητική αρρυθμία, η οποία αγγίζει τα όρια του πανικού, από την άλλη η εξωτερική περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι συγκεχυμένη για την περιοχή της Μεσογείου. Η αποκάλυψη των ενεργειακών πόρων στο τόξο Ισραήλ - Κύπρος - νοτίως του κρητικού τόξου για τα αποθέματα αερίου έχει κινητοποιήσει διεθνή και ντόπια συμφέροντα.
Και πού εμπλέκεται το ΕΛΚΕΘΕ;
Το ωκεανογραφικό σκάφος «Αιγαίο» μπορεί να συμμετάσχει στις προκαταρκτικές γεωλογικές έρευνες για την ανεύρεση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Τον Φεβρουάριο του 2009 σε συνεργασία με εταιρεία σχετική με το αντικείμενο ανακαλύψαμε δύο νέα κοιτάσματα πετρελαίου δυτικά του Πρίνου. Η ανακάλυψη και χαρτογράφηση μέσω κοινοτικού προγράμματος τεράστιων ποσοτήτων ενυδατωμένων υδρογονανθράκων (παγωμένο μεθάνιο) στη λεκάνη του «Ηροδότου», σε συνεργασία του ΕΛΚΕΘΕ με το ΙΓΜΕ, δημιούργησε σκεπτικισμό σε επιχειρηματικά κέντρα. Σήμερα μαθαίνω πως γνωστοί επιχειρηματίες επισκέπτονται τη διοίκηση του ΕΛΚΕΘΕ και της ανακοινώνουν ότι έχουν ενημερωθεί από κυβερνητικούς κύκλους πως μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχει κλείσει κι ότι πρέπει να αρχίσουν οι συζητήσεις μαζί τους από τώρα για το τι μέλλει γενέσθαι. Την ίδια ώρα φεύγει από το γραφείο του αντιπροέδρου της κυβέρνησης κατάλογος υπό κατάργηση οργανισμών μέσα στον οποίο υπάρχει και το ΕΛΚΕΘΕ.
Πρόκειται για περίσσεια θράσους, έλλειμμα ηθικής; Και εν πάση περιπτώσει, ποιος τους δίνει αυτό το δικαίωμα; Απλά, σε ένα κράτος ανήμπορο και μια κοινωνία που κρατάει την αναπνοή της για το ενδεχόμενο μιας χρεοκοπίας, οι άνθρωποι με τις γκαμπαρντίνες και τις ρεπούμπλικες της δεκαετίας του 1950 ξαναεμφανίζονται με άλλο κοστούμι και άλλα όπλα.
Συνέντευξη στον Σπύρο Φρεμεντίτη, από την "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία", 19/6/2011
