ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
Ανατροπές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2013 για όλους τους ασφαλισμένους και αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων- που προκαλούν μειώσεις- έρχονται με το νέο ασφαλιστικό πακέτο που θα ψηφιστεί εντός του Μαΐου αλλά και την ισχύουσα νομοθεσία (Νόμοι Ρέππα και Πετραλιά).
Το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας περιλαμβάνει συνολικά 22 αλλαγές που θα επηρεάσουν όλους τους ασφαλισμένους. Πάντως η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, δεδομένης της αναστάτωσης των ασφαλισμένων και του κύματος φυγής στη σύνταξη, τονίζει ότι όσοι θεμελιώνουν ή θα θεμελιώσουν τα δικαιώματά τους έως το 2013 δεν θα θιγούν, ακόμα και αν συνταξιοδοτηθούν αργότερα. Αυξάνονται τα όρια ηλικίας
Από το 2013 αυξάνονται σταδιακά για όλους τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ενώ το υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο προβλέπει τις ακόλουθες τρεις αλλαγές:
Ανατροπές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2013 για όλους τους ασφαλισμένους και αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων- που προκαλούν μειώσεις- έρχονται με το νέο ασφαλιστικό πακέτο που θα ψηφιστεί εντός του Μαΐου αλλά και την ισχύουσα νομοθεσία (Νόμοι Ρέππα και Πετραλιά).
Το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας περιλαμβάνει συνολικά 22 αλλαγές που θα επηρεάσουν όλους τους ασφαλισμένους. Πάντως η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, δεδομένης της αναστάτωσης των ασφαλισμένων και του κύματος φυγής στη σύνταξη, τονίζει ότι όσοι θεμελιώνουν ή θα θεμελιώσουν τα δικαιώματά τους έως το 2013 δεν θα θιγούν, ακόμα και αν συνταξιοδοτηθούν αργότερα. Αυξάνονται τα όρια ηλικίας
Από το 2013 αυξάνονται σταδιακά για όλους τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ενώ το υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο προβλέπει τις ακόλουθες τρεις αλλαγές:
1. Απαγόρευση προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου. Ο μέσος όρος ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθεί κατά 2 χρόνια από το 2015 (από 61,4 έτη που είναι σήμερα, θα ανέλθει σε 63,5).
2. Αντικίνητρα πρόωρης συνταξιοδότησης.
3. Θέσπιση κινήτρων παραμονής στην αγορά εργασίας (κίνητρα παραμονής μετά την 35ετία και αντίστοιχα για όσους παραμένουν μετά το 65ο έτος).
Παράλληλα, αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2013 επιφέρει ο Νόμος Πετραλιά, τον οποίο η κυβέρνηση είχε δεσμευθεί ότι θα καταργήσει. Συγκεκριμένα: n Αυξάνονται, από 1-1-2013, σταδιακά κατά συνολικά 2 έτη τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω 35ετίας των μέχρι 31-12-1992 ασφαλισμένων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Αυτή η αύξηση του ορίου ηλικίας γίνεται σταδιακά με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος και αρχίζει από 1-1-2013 ώστε στην ολοκλήρωσή της το 2016 το όριο ηλικίας γενικώς να είναι το 60ό, ενώ για όσους έχουν πραγματοποιήσει και 7.500 ημέρες στον ΚΒΑΕ (Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα) να είναι το 57ο για πλήρη σύνταξη και το 55ο προκειμένου για μειωμένη.
- Αυξάνεται, από 1-1-2013, σταδιακά το όριο ηλικίας που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση λόγω 35ετίας των ασφαλισμένων από 1-1-1983 μέχρι 31-12-1992 καθώς και των ασφαλισμένων στον κλάδο Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης). Η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης θα συντελείται σταδιακά, κατά ένα εξάμηνο κάθε χρόνο μέχρι τη συμπλήρωση του 60ού έτους. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στον χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσής της, ο οποίος για ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων του κλάδου Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠΜΜΕ φτάνει τη δεκαετία μετά την έναρξη ισχύος εφαρμογής της ρύθμισης, δηλαδή το 2022.
- Αυξάνεται, από 1-1-2013, το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης με 35 έτη ασφάλισης των γυναικών ασφαλισμένων στους κλάδους Κύριας Ασφάλισης- Σύνταξης Αυτοαπασχολουμένων, κατά 6 μήνες κάθε έτος και μέχρι τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας.
- Αυξάνεται σταδιακά το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών ασφαλισμένων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για λήψη πλήρους σύνταξης με τη συμπλήρωση 10.000 ημερών ασφάλισης. Η αύξηση γίνεται σταδιακά, από 1-1-2013, με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος και μέχρι το όριο ηλικίας να φτάσει το 60ό.
- Καταργείται η δυνατότητα των από 1-1-1993 ασφαλισμένων σε φορείς κύριας ασφάλισης για λήψη μειωμένης σύνταξης 35ετίας στο 55ο έτος.
Πώς θίγονται οι μητέρες
3. Θέσπιση κινήτρων παραμονής στην αγορά εργασίας (κίνητρα παραμονής μετά την 35ετία και αντίστοιχα για όσους παραμένουν μετά το 65ο έτος).
Παράλληλα, αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2013 επιφέρει ο Νόμος Πετραλιά, τον οποίο η κυβέρνηση είχε δεσμευθεί ότι θα καταργήσει. Συγκεκριμένα: n Αυξάνονται, από 1-1-2013, σταδιακά κατά συνολικά 2 έτη τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω 35ετίας των μέχρι 31-12-1992 ασφαλισμένων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Αυτή η αύξηση του ορίου ηλικίας γίνεται σταδιακά με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος και αρχίζει από 1-1-2013 ώστε στην ολοκλήρωσή της το 2016 το όριο ηλικίας γενικώς να είναι το 60ό, ενώ για όσους έχουν πραγματοποιήσει και 7.500 ημέρες στον ΚΒΑΕ (Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα) να είναι το 57ο για πλήρη σύνταξη και το 55ο προκειμένου για μειωμένη.
- Αυξάνεται, από 1-1-2013, σταδιακά το όριο ηλικίας που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση λόγω 35ετίας των ασφαλισμένων από 1-1-1983 μέχρι 31-12-1992 καθώς και των ασφαλισμένων στον κλάδο Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης). Η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης θα συντελείται σταδιακά, κατά ένα εξάμηνο κάθε χρόνο μέχρι τη συμπλήρωση του 60ού έτους. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στον χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσής της, ο οποίος για ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων του κλάδου Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠΜΜΕ φτάνει τη δεκαετία μετά την έναρξη ισχύος εφαρμογής της ρύθμισης, δηλαδή το 2022.
- Αυξάνεται, από 1-1-2013, το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης με 35 έτη ασφάλισης των γυναικών ασφαλισμένων στους κλάδους Κύριας Ασφάλισης- Σύνταξης Αυτοαπασχολουμένων, κατά 6 μήνες κάθε έτος και μέχρι τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας.
- Αυξάνεται σταδιακά το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών ασφαλισμένων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για λήψη πλήρους σύνταξης με τη συμπλήρωση 10.000 ημερών ασφάλισης. Η αύξηση γίνεται σταδιακά, από 1-1-2013, με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος και μέχρι το όριο ηλικίας να φτάσει το 60ό.
- Καταργείται η δυνατότητα των από 1-1-1993 ασφαλισμένων σε φορείς κύριας ασφάλισης για λήψη μειωμένης σύνταξης 35ετίας στο 55ο έτος.
Πώς θίγονται οι μητέρες
Οι μητέρες θίγονται με μια πενταετία (κατά μέσο όρο) στα όρια ηλικίας για συντα ξιοδότηση. Έτσι: n Καταργείται από 1-1-2010 (σ.σ. ορίστηκε από την κυβέρνηση για το 2011) σταδιακά η δυνατότητα για λήψη μειωμένης σύνταξης από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στο 50ό έτος ηλικίας από μητέρες ανήλικων παιδιών οι οποίες έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση μέχρι 31-12-1992. Η κατάργηση αφενός γίνεται σταδιακά με την προσθήκη ενός έτους, από 1-1-2010, και μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους και αφετέρου παρέχει και πάλι τη δυνατότητα συνταξιοδότησης με τη συμπλήρωση του προβλεπόμενου κάθε φορά ορίου ηλικίας, εφόσον οι προϋποθέσεις του ανήλικου παιδιού και του συντάξιμου χρόνου συντρέχουν αθροιστικά σε κάποιο από τα έτη ηλικίας μεταξύ του 50ού και του έτους της ηλικίας που ισχύει κάθε φορά, με βάση τη σταδιακή αύξηση.
- Εναρμονίζεται σταδιακά το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των από 1-1-1983 μέχρι 31-12-1992 ασφαλισμένων μητέρων ανήλικων τέκνων στα πρώην Ειδικά Ταμεία Μισθωτών που εντάσσονται στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, με το όριο ηλικίας που προβλέπεται για την ίδια κατηγορία ασφαλισμένων στο Ίδρυμα.
Η εναρμόνιση επιτυγχάνεται με τη σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας που προβλέπεται για τις ασφαλισμένες μητέρες στα εντασσόμενα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Ειδικά Ταμεία, κατά ένα χρόνο, κάθε έτος από 1-1-2013, μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους. Η πλήρης εναρμόνιση θα επιτευχθεί το έτος 2017.
- Εναρμονίζονται σταδιακά στα πρώην Ταμεία Τύπου, τα οποία εντάσσονται στον κλάδο Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ ως Τομείς Σύνταξης και Ασφάλισης, τα όρια ηλικίας και ο συντάξιμος χρόνος που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων τους μητέρων ανήλικων τέκνων, από 1-1-1983 μέχρι 31-12-1992.
- Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης μητέρων ανήλικων τέκνων στους κλάδους Κύριας Ασφάλισης - Σύνταξης Αυτοαπασχολουμένων εναρμονίζεται με αυτό των λοιπών φορέων και αυξάνεται από 1-1-2013 κατά ένα χρόνο και για κάθε επόμενο έτος, μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου.
Το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας περιλαμβάνει συνολικά 22 αλλαγές που θα επηρεάσουν όλους τους ασφαλισμένους
Σταδιακά η εξίσωση των ορίων ηλικίας στο Δημόσιο
Όσον αφορά το Δημόσιο, από το 2013 θα γίνει η σταδιακή εξίσωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών- γυναικών, η οποία δεν πρόκειται να επηρεάσει όσες εργαζόμενες έχουν θεμελιώσει ή θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα τα επόμενα χρόνια. Δηλαδή, δεν θα επιβαρυνθούν με επιπλέον έτη υποχρεωτικής παραμονής στην εργασία όσες γυναίκες έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα με βάση το ισχύον καθεστώς χρόνια υπηρεσίας (20 ή 25 χρόνια, κατά περίπτωση) και βρίσκονται κοντά στην προβλεπόμενη ηλικία απονομής της σύνταξης (55 έτη για μειωμένη σύνταξη ή 60 έτη για πλήρη οι έγγαμες). Το σχέδιο της κυβέρνησης για την εξίσωση των ορίων ηλικίας ανδρών- γυναικών στη Δημόσια Διοίκηση θα προβλέπει μεταβατική περίοδο 7 ετών για την εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού συστήματος, διατήρηση του σημερινού καθεστώτος για όσες γυναίκες θεμελιώνουν τουλάχιστον έως το 2013 ή ήδη έχουν θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και κατοχύρωση του κοινωνικού χαρακτήρα της ασφάλισης στο Δημόσιο.
Μία βασική και μία ανταποδοτική
Με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο προωθείται από το 2018 ο λογιστικός διαχωρισμός των προνοιακών παροχών (σύνταξηγενικές παροχές) και των κατά κυριολεξία συντάξεων.
Απο το 2018, καθορίζεται βασική σύνταξη κοινή για όλους τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, η οποία θα είναι σύνταξη γήρατος με τις ευνόητες βέβαια εξαιρέσεις (π.χ. βαρέα και ανθυγιεινά) και θα καταβάλλεται με εισοδηματικά κριτήρια, ανεξαρτήτως αν ο δικαιούχος έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα ή αν έχει έστω και ένα ένσημο. Η βασική σύνταξη θα έχει προνοιακό χαρακτήρα και θα καταβάλλεται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Το ύψος της εξαρτάται από τη σχετική πολιτική απόφαση κάθε φορά της κυβέρνησης και, προφανώς, από τον αριθμό των δικαιούχων.
Ανταποδοτική σύνταξη (από το 2018): Πρόκειται για την κατά κυριολεξία σύνταξη η οποία αναλογεί στον χρόνο εργασίας και τις καταβληθείσες εισφορές. Ο επαναπροσδιορισμός του ύψους της δεν θα αποτελεί θέμα εισοδηματικής πολιτικής όπως είναι σήμερα, αλλά θα καθορίζεται δίχως η κυβέρνηση να διαθέτει διακριτική ευχέρεια, με όρους τιμαριθμικούς και με συνυπολογισμό των οικονομικών δυνατοτήτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Ούτε ένα ένσημο δεν θα πηγαίνει χαμένο, ενώ ο εργαζόμενος με βάση το σύστημα αυτό θα καθίσταται φύλακας και συνδιαμορφωτής του επιπέδου της σύνταξής του.
Βάση (χρόνος) υπολογισμού:Η δεκαετία ή δεκαπενταετία κατά την έναρξη εφαρμογής, το 2018, και το σύνολο του εργασιακού βίου προς τα τέλη της επόμενης δεκαετίας. Συντελεστές υπολογισμού ανταπόδοσης:
Κλιμακούμενοι συντελεστές από τα 15 έως τα 40 χρόνια. Ο νομοθετικός προσδιορισμός των συντελεστών έχει μεν πολιτικό χαρακτήρα, δεν μπορεί όμως να αγνοεί την οικονομική κατάσταση των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και το γεγονός ότι το σύστημα πρέπει να είναι βιώσιμο και να μην εξαντλεί τις δυνατότητες της εθνικής οικονομίας. Στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης γίνονται ήδη ποσοτικοποιήσεις με βάση δεκάδες εκδοχές.
- Εναρμονίζεται σταδιακά το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των από 1-1-1983 μέχρι 31-12-1992 ασφαλισμένων μητέρων ανήλικων τέκνων στα πρώην Ειδικά Ταμεία Μισθωτών που εντάσσονται στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, με το όριο ηλικίας που προβλέπεται για την ίδια κατηγορία ασφαλισμένων στο Ίδρυμα.
Η εναρμόνιση επιτυγχάνεται με τη σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας που προβλέπεται για τις ασφαλισμένες μητέρες στα εντασσόμενα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Ειδικά Ταμεία, κατά ένα χρόνο, κάθε έτος από 1-1-2013, μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους. Η πλήρης εναρμόνιση θα επιτευχθεί το έτος 2017.
- Εναρμονίζονται σταδιακά στα πρώην Ταμεία Τύπου, τα οποία εντάσσονται στον κλάδο Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ ως Τομείς Σύνταξης και Ασφάλισης, τα όρια ηλικίας και ο συντάξιμος χρόνος που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων τους μητέρων ανήλικων τέκνων, από 1-1-1983 μέχρι 31-12-1992.
- Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης μητέρων ανήλικων τέκνων στους κλάδους Κύριας Ασφάλισης - Σύνταξης Αυτοαπασχολουμένων εναρμονίζεται με αυτό των λοιπών φορέων και αυξάνεται από 1-1-2013 κατά ένα χρόνο και για κάθε επόμενο έτος, μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου.
Το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας περιλαμβάνει συνολικά 22 αλλαγές που θα επηρεάσουν όλους τους ασφαλισμένους
Σταδιακά η εξίσωση των ορίων ηλικίας στο Δημόσιο
Όσον αφορά το Δημόσιο, από το 2013 θα γίνει η σταδιακή εξίσωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών- γυναικών, η οποία δεν πρόκειται να επηρεάσει όσες εργαζόμενες έχουν θεμελιώσει ή θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα τα επόμενα χρόνια. Δηλαδή, δεν θα επιβαρυνθούν με επιπλέον έτη υποχρεωτικής παραμονής στην εργασία όσες γυναίκες έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα με βάση το ισχύον καθεστώς χρόνια υπηρεσίας (20 ή 25 χρόνια, κατά περίπτωση) και βρίσκονται κοντά στην προβλεπόμενη ηλικία απονομής της σύνταξης (55 έτη για μειωμένη σύνταξη ή 60 έτη για πλήρη οι έγγαμες). Το σχέδιο της κυβέρνησης για την εξίσωση των ορίων ηλικίας ανδρών- γυναικών στη Δημόσια Διοίκηση θα προβλέπει μεταβατική περίοδο 7 ετών για την εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού συστήματος, διατήρηση του σημερινού καθεστώτος για όσες γυναίκες θεμελιώνουν τουλάχιστον έως το 2013 ή ήδη έχουν θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και κατοχύρωση του κοινωνικού χαρακτήρα της ασφάλισης στο Δημόσιο.
Μία βασική και μία ανταποδοτική
Με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο προωθείται από το 2018 ο λογιστικός διαχωρισμός των προνοιακών παροχών (σύνταξηγενικές παροχές) και των κατά κυριολεξία συντάξεων.
Απο το 2018, καθορίζεται βασική σύνταξη κοινή για όλους τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, η οποία θα είναι σύνταξη γήρατος με τις ευνόητες βέβαια εξαιρέσεις (π.χ. βαρέα και ανθυγιεινά) και θα καταβάλλεται με εισοδηματικά κριτήρια, ανεξαρτήτως αν ο δικαιούχος έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα ή αν έχει έστω και ένα ένσημο. Η βασική σύνταξη θα έχει προνοιακό χαρακτήρα και θα καταβάλλεται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Το ύψος της εξαρτάται από τη σχετική πολιτική απόφαση κάθε φορά της κυβέρνησης και, προφανώς, από τον αριθμό των δικαιούχων.
Ανταποδοτική σύνταξη (από το 2018): Πρόκειται για την κατά κυριολεξία σύνταξη η οποία αναλογεί στον χρόνο εργασίας και τις καταβληθείσες εισφορές. Ο επαναπροσδιορισμός του ύψους της δεν θα αποτελεί θέμα εισοδηματικής πολιτικής όπως είναι σήμερα, αλλά θα καθορίζεται δίχως η κυβέρνηση να διαθέτει διακριτική ευχέρεια, με όρους τιμαριθμικούς και με συνυπολογισμό των οικονομικών δυνατοτήτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Ούτε ένα ένσημο δεν θα πηγαίνει χαμένο, ενώ ο εργαζόμενος με βάση το σύστημα αυτό θα καθίσταται φύλακας και συνδιαμορφωτής του επιπέδου της σύνταξής του.
Βάση (χρόνος) υπολογισμού:Η δεκαετία ή δεκαπενταετία κατά την έναρξη εφαρμογής, το 2018, και το σύνολο του εργασιακού βίου προς τα τέλη της επόμενης δεκαετίας. Συντελεστές υπολογισμού ανταπόδοσης:
Κλιμακούμενοι συντελεστές από τα 15 έως τα 40 χρόνια. Ο νομοθετικός προσδιορισμός των συντελεστών έχει μεν πολιτικό χαρακτήρα, δεν μπορεί όμως να αγνοεί την οικονομική κατάσταση των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και το γεγονός ότι το σύστημα πρέπει να είναι βιώσιμο και να μην εξαντλεί τις δυνατότητες της εθνικής οικονομίας. Στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης γίνονται ήδη ποσοτικοποιήσεις με βάση δεκάδες εκδοχές.
Ρεπορτάζ του Ηλία Γεωργάκη, από την εφημερίδα¨Τα Νέα", 27/3/2010
