ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗ, ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΗΡΑΝ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΑΚΕΤΟ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ, ΑΠΟΔΕΧΟΜΕΝΕΣ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ 10% ΕΤΗΣΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ
ΣΤΟΝ «ΑΕΡΑ» είναι ο περίφημος νόμος 3723/2008, γνωστός ως «νόμος Αλογοσκούφη», ο οποίος θέσπισε το πρώτο πακέτο οικονομικής βοήθειας για τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος, ύψους 28 δισ. ευρώ, το 2008.
Η «Οικονομία» αποκαλύπτει ότι το Δημόσιο ενώ έδωσε τη βοήθεια στις τράπεζες δεν εισπράττει απ' αυτές την «προμήθεια» που προέβλεπε ο νόμος. Το θέμα αφορά τις προνομιούχες μετοχές συνολικής ονομαστικής αξίας 3,715 δισ. ευρώ που απέκτησε το Δημόσιο με ανταλλαγή ομόλογα.
Ορισμένες τράπεζες ήδη από πέρυσι δεν πληρώνουν τη σταθερή απόδοση 10% που προβλεπόταν και η οποία μεταφράζεται συνολικά σε 371 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ο λόγος; Οι τράπεζες ερμηνεύουν τη νομοθεσία επικαλούμενες διατάξεις άλλου νόμου (του 2190/1920 περί ανωνύμων εταιρειών). Αυτός πράγματι προβλέπει τη μη διανομή μερισμάτων όταν δεν επαρκούν τα κέρδη της χρονιάς και δεν υπάρχουν επαρκή αποθέματα κερδών προηγούμενων ετών.
Το θέμα πήρε διαστάσεις πριν από λίγες ημέρες λόγω της πρόθεσης της διοίκησης της Εθνικής Τράπεζας να μην δώσει και αυτή τη σταθερή απόδοση στο ελληνικό Δημόσιο (είναι 35 εκατ. ευρώ ετησίως, αλλά έχουν δοθεί ήδη τα 14 εκατ. ευρώ), γιατί είχε ζημιές σε επίπεδο μητρικής στη χρήση του 2010. Το υπόλοιπο (21 εκατ. ευρώ) μπορεί να μην είναι μεγάλο στην περίπτωση της Εθνικής, αλλά το θέμα έχει διάφορες προεκτάσεις και γι' αυτό προκάλεσε πονοκέφαλο στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, το οποίο αναζητεί λύσεις.
Αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών ερωτηθείς από την «Οικονομία» για το εάν οι τράπεζες ορθώς επικαλούνται τις διατάξεις άλλου νόμου (του 2190 περί ανωνύμων εταιρειών), για να μην διανείμουν τη σταθερή απόδοση του νόμου 3723/2008, δήλωσε ότι δεν μπορεί να δοθεί εύκολη απάντηση γιατί το θέμα είναι πολύπλοκο. Προσέθεσε ότι σχετίζεται τόσο με την κερδοφορία των τραπεζών όσο και με την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Ο ίδιος παραδέχτηκε ότι υπάρχει σύγκρουση διατάξεων και δήλωσε ότι θα απευθύνει ερώτημα τόσο στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους όσο και στην Τράπεζα της Ελλάδος προκειμένου να δοθεί λύση στο πρόβλημα.
Το σίγουρο είναι ότι ο νόμος Αλογοσκούφη έχει κενά, τα οποία αναδείχθηκαν από την κρίση και την εμφάνιση ζημιών σε επίπεδο μητρικών επιχειρήσεων. Ανεξάρτητα από τη λύση που θα δοθεί στο μέλλον, έχει δημιουργηθεί προηγούμενο.
Επικοινωνήσαμε με την Αγροτική Τράπεζα, που εμφανίζει ζημιές τα έτη 2009 και 2010, για να ρωτήσουμε εάν πλήρωσε τη σταθερή απόδοση, αφού το Δημόσιο κατέχει μετοχές της τράπεζας, αξίας 675 εκατ. ευρώ. Στέλεχος της τράπεζας, το οποίο θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, μας είπε «ότι εμείς δεν πληρώνουμε λόγω ζημιών». Πρόσθεσε, ότι «ούτε το 2009 πληρώσαμε, αλλά δεν το φωνάζουμε κιόλας». Η Αγροτική έχει κάνει ήδη χρήση των διατάξεων του 2190 και το 2009 δεν πλήρωσε σταθερή απόδοση 10% ή 67,5 εκατ. ευρώ. Το ίδιο προτίθεται να κάνει και εφέτος, σύμφωνα με στελέχη της τράπεζας.
Επικοινωνήσαμε και με τη διοίκηση θέτοντας τα σχετικά ερωτήματα, αλλά η απάντηση του διοικητή Θ. Πανταλάκη ήταν ότι δεν μπορεί να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο, αφού βρίσκεται σε εξέλιξη η αύξηση κεφαλαίου.
Οι υπόλοιπες τράπεζες παρακολουθούν στενά όσα διαδραματίζονται. Η Τράπεζα Πειραιώς έσπευσε να δηλώσει ότι θα υιοθετήσει τη συνταγή της μη πληρωμής σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του τύπου, γιατί έχει ζημιές σε επίπεδο μητρικής. Αλλες πάλι, όπως η Eurobank και η Alpha Bank, θεωρούν ότι ο νόμος είναι ξεκάθαρος και δεν επιδέχεται ερμηνείες είτε υπάρχουν τα κέρδη σε επίπεδο μητρικής είτε όχι.
Το τι θα πράξει τελικά η Εθνική Τράπεζα παραμένει άγνωστο. Εάν διανείμει τη σταθερή απόδοση προς το Δημόσιο τότε πρέπει να διανείμει και την απόδοση (ήτοι 56,25 εκατ. δολάρια) προς τους κατόχους των προνομιούχων μετοχών που είναι εισηγμένες στις ΗΠΑ. Το θέμα θα ξεκαθαρίσει σίγουρα στη γενική συνέλευση, η οποία έχει προγραμματισθεί για τις 23 Ιουνίου 2011.
Νόμοι και ερμηνείες
Πριν από δέκα ημέρες η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας αποφάσισε να προτείνει τη μη διανομή μερίσματος στους κατόχους προνομιούχων μετοχών, αιφνιδιάζοντας την αγορά, αφού κάτι τέτοιο δεν ήταν αναμενόμενο.
Η Εθνική Τράπεζα έχει εκδώσει δύο κατηγορίες προνομιούχων μετοχών. Η μία κατηγορία είναι αυτές που κατέχει το ελληνικό Δημόσιο, ονομαστικής αξίας 350 εκατ. ευρώ. Εκδόθηκαν στο πλαίσιο του νόμου 3723/2008 για τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος και έχουν απόδοση 10%. Η άλλη κατηγορία είναι οι προνομιούχες μετοχές που εκδόθηκαν σε δολάρια ΗΠΑ, ονομαστικής αξίας 625 εκατ. ευρώ και είναι εισηγμένες σε χρηματιστήριο των ΗΠΑ με σταθερή απόδοση 9% ή 56,25 εκατ. δολάρια.
Η διοίκηση της Εθνικής αποφάσισε να προτείνει τη μη διανομή μερίσματος και στις προνομιούχες μετοχές γιατί κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται από το νόμο περί ανωνύμων εταιρειών (2190/ 1920) όταν δεν επαρκούν τα κέρδη της χρονιάς ούτε τα αποθεματικά προηγούμενων ετών. Ο νόμος εφαρμόζεται σε επίπεδο μητρικής εταιρείας. Ακόμα, δηλαδή, κι αν ένας όμιλος επιχειρήσεων έχει κέρδη σε ενοποιημένο επίπεδο και ζημιές σε επίπεδο μητρικής, απαγορεύεται να δώσει μέρισμα εάν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις.
Στην περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας υπάρχουν, όμως, κάποιες ανακολουθίες:
1 Το Σεπτέμβριο του 2010 η διοίκηση έλαβε απόφαση να κάνει μεγάλη αύξηση κεφαλαίου και να διαθέσει μέρος της συμμετοχής της στη θυγατρική Finansbank προκειμένου, μεταξύ άλλων, να επαναγοράσει και τις προνομιούχες μετοχές της τράπεζας που κατέχει το ελληνικό Δημόσιο (αξίας 350 εκατ. ευρώ). Η αύξηση κεφαλαίου ολοκληρώθηκε επιτυχώς. Ομως η διάθεση μετοχών της Finansbank (η οποία θα έδινε κέρδη στον ισολογισμό της μητρικής) μετατέθηκε για το μέλλον, όπως και η επαναγορά των προνομιούχων του ελληνικού Δημοσίου, αφού η τράπεζα έχει απευθύνει σχετικό αίτημα στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία όμως δεν το έχει εγκρίνει.
2 Στο τέλος του περασμένου Μαρτίου, όταν η διοίκηση της ΕΤΕ ανακοίνωσε τα αποτελέσματα του 2010, στην έκθεση διαχείρισης του διοικητικού συμβουλίου γίνεται μνεία περί μη διανομής μερίσματος μόνο στους κατόχους κοινών μετοχών. Μάλιστα επικαλούνται τις απαγορεύσεις του νόμου Αλογοσκούφη, δηλαδή του νόμου 3723/2008 (υπάρχει πρόβλεψη για μη διανομή μερίσματος στους κατόχους κοινών μετοχών, με τη λογική ότι δεν μπορεί μία τράπεζα που έχει πάρει έκτακτη βοήθεια από το κράτος ταυτόχρονα να δίνει μερίσματα στους μετόχους). Με άλλα λόγια στην περίπτωση των κατόχων κοινών μετοχών υπερίσχυσε ο νόμος 3723/2008 και όχι ο νόμος 2190/1920. Η τράπεζα στην ίδια έκθεση διαχείρισης παρέπεμψε στην τακτική γενική συνέλευση την απόφαση περί της καταβολής σταθερής απόδοσης (10%) των προνομιούχων μετοχών του ελληνικού Δημοσίου και της απόδοσης 9% των προνομιούχων μετοχών που έχει εκδώσει και είναι εισηγμένες στις ΗΠΑ.
Χ. Ι.Το... παραθυράκι στον 3723/2008
Σημείο-κλειδί στην υπόθεση είναι η αναφορά στο νόμο Αλογοσκούφη (3723/2008) ότι «συμπληρωματικώς προς τους όρους του παρόντος νόμου εφαρμόζονται οι διατάξεις του κ.ν. 2190/1920, του ν. 1667/1986 και της τραπεζικής νομοθεσίας».
Δεν υπάρχει ειδικότερη πρόβλεψη για το εάν πρέπει να δοθεί ή όχι η απόδοση, στην περίπτωση που οι τράπεζες έχουν ζημιές ή και ανεπαρκή κεφάλαια (π.χ. Αγροτική Τράπεζα). Υπάρχει μία γενική πρόβλεψη που αναφέρει ότι «σε περίπτωση παράβασης των προϋποθέσεων και των όρων υπό τους οποίους οι τράπεζες θα υπαχθούν στις διατάξεις του παρόντος νόμου, επιβάλλονται οι κυρώσεις που προβλέπονται από το άρθρο 55Α του Καταστατικού της Τραπέζης της Ελλάδος, καθώς και η μερική ή ολική ανάκληση των μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας που προβλέπονται στον παρόντα νόμο, με απόφαση του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών μετά από εισήγηση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος».
του Χρ. Ιωάννου, από την "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία", 12/6/2011
