ΝΕΑ ΔΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΡΟΜΠΟΛΗΣ
Το ευρώ μάς έπεσε «βαρύ» γιατί δεν προηγήθηκε η παραγωγική και τεχνολογική προετοιμασία της χώρας, διαπιστώνει ο καθηγητής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, Σάββας Ρομπόλης.
Μιλώντας στην «Ε», θεωρεί ότι οι δανειστές μας ενδιαφέρονται για την αποπληρωμή των κεφαλαίων τους, και προέβλεψε άλλα δύο δάνεια (και αντίστοιχα Μνημόνια) ακόμη. Προτείνει αναδιανομή εισοδημάτων για την έξοδο από την κρίση. Διαφορετικά προβλέπει κοινωνικό κραχ. Ακολουθεί ολόκληρη η συζήτηση με τον κ. Ρομπόλη.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τελικά, κ. Ρομπόλη, το ευρώ μάς έπεσε βαρύ; Το σπαταλούσαμε αφειδώς, το δανειζόμασταν φτηνά και, μη παράγοντας -απλώς καταναλώνοντας- δεν έχουμε να επιστρέψουμε τα δανεικά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η επιλογή ένταξης της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ απαιτούσε την παραγωγική και τεχνολογική προετοιμασία της χώρας για να μη μας πέσει «βαρύ» το ενιαίο νόμισμα. Αυτό δεν έγινε στο επίπεδο που απαιτούσε η συγκεκριμένη επιλογή. Η εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική θα έπρεπε να το πραγματοποιήσει με συνέπεια, σχεδιασμό και προσήλωση από το 2001 μέχρι σήμερα. Αντ' αυτού καθ' όλη αυτή την περίοδο η Ελλάδα κατανάλωνε τον δανεισμό της και συρρίκνωνε την παραγωγή της, δημιουργώντας εισοδηματικά και κοινωνικά συνθήκες κοινωνίας 2/3.
Επιπλέον σε όρους ρητορείας, οι φορείς άσκησης της οικονομικής και κοινωνική πολιτικής διακήρυτταν την «ισχυρή Ελλάδα», τη «θωράκιση της ελληνικής οικονομίας από τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση» και τη «μείωση της ανεργίας με την ευελιξία και την απασχολησιμότητα».
ΕΡ.: Αφού η συνταγή δεν βγαίνει και οδηγούμαστε από τούνελ σε τούνελ, τότε γιατί επιμένουν;
Δεν καταλαβαίνουν οι δανειστές μας ότι έτσι -από μια νεκρή οικονομία- κινδυνεύουν να χάσουν και τα δανειακά τους κεφάλαια;
ΑΠ.: Οι δανειστές μας επιμένουν (πρώτο Μνημόνιο) κερδίζοντας χρόνο και εξασφαλίζοντας με την εφαρμοζόμενη πολιτική λιτότητας την αποπληρωμή των δανειακών κεφαλαίων τους. Για τη συνέχιση της αποπληρωμής σχεδιάζουν συμπληρωματικό δανεισμό 60 δισεκατομμυρίων ευρώ με δεύτερο Μνημόνιο και πολιτική συναίνεση για την εφαρμογή του, με σκληρότερα μέτρα λιτότητας.
Μετά το 2013 σχεδιάζουν τη συνέχιση της αποπληρωμής των δανειακών κεφαλαίων τους με τρίτο δάνειο ύψους 80-100 δισεκατομμυρίων ευρώ από το ευρωπαϊκό ταμείο χρηματοδοτικής στήριξης και την εφαρμογή τρίτου Μνημονίου με επιπλέον μέτρα λιτότητας. Αλλά μέχρι τότε η ελληνική οικονομία από πραγματική θα έχει μετεξελιχθεί σε εικονική.
ΕΡ.: Στην ενάρετη περίοδο η οικονομία ήθελε ποσοστά μεγέθυνσης (ΑΕΠ) άνω του 2,5% για να διατηρηθούν οι υφιστάμενες θέσεις εργασίας. Ενα τέτοιο ποσοστό ανάπτυξης δεν προβλέπεται να παρουσιάσει η χώρα ούτε το 2020. Αρα, μιλάμε για ανθρωπιστική καταστροφή;
ΑΠ.: Πράγματι, οι προοπτικές αύξησης του ΑΕΠ κατά 1,5% κατά μέσο όρο τον χρόνο (ΟΟΣΑ) την περίοδο 2010-2020 προδιαγράφουν συνθήκες κοινωνικού κραχ για την ελληνική αγορά εργασίας.
Στη συγκεκριμένη δεκαετία προβλέπεται να δημιουργηθούν 104.000 νέες θέσεις εργασίας (CEDEFOP), ενώ τη δεκαετία 2000-2010 είχαν δημιουργηθεί 400.000 νέες θέσεις εργασίας.
ΕΡ.: Όλοι ξέρουμε ότι μόνο με ανάπτυξη θα αντιμετωπιστεί η κρίση. Όμως, το Δημόσιο δεν έχει έσοδα να χρηματοδοτήσει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, οι (ξένοι) ιδιώτες δεν βρίσκουν ενδιαφέρουσες τις αγορές στον οικονομικό περίγυρο (ούτε στην εγχώρια αγορά εργασίας είναι αλήθεια) προκειμένου να επενδύσουν, ενώ στους πολίτες έχει φωλιάσει ο φόβος από την ανασφάλεια. Εχετε να αντιτάξετε ένα αισιόδοξο στοιχείο;
ΑΠ.: Ενα αισιόδοξο στοιχείο στην περιγραφή σας, που ανταποκρίνεται βέβαια στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, θα ήταν η αλλαγή της εφαρμοζόμενης οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής και η διαμόρφωση μιας εναλλακτικής πρότασης εξόδου από την κρίση.
Σε βραχυχρόνιο επίπεδο απαιτείται ριζική αναδιανομή του εισοδήματος, αποτελεσματική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής με στόχο την ανάσχεση της δημιουργίας πρωτογενών ελλειμμάτων (ο λόγος των εισοδημάτων ιδιοκτησίας προς τις αμοιβές εργασίας το 2009 στην Ελλάδα ανερχόταν σε 0,43, ενώ στην Ε.Ε.- 15 ανερχόταν σε 0,25).
Παράλληλα ένα ευρώ στα τέσσερα (ΟΟΣΑ 2009) που παράγεται στην ελληνική οικονομία δεν φορολογείται (απώλεια ετήσιων εσόδων του κρατικού προυπολογισμού 12-15 δισεκατομμυρίων ευρώ) και η φορολογική ανισότητα μισθών και κερδών έχει υπερβεί κάθε όριο (το 2007 η πραγματική φορολογική επιβάρυνση της εργασίας, όπως και στην υπόλοιπη Ε.Ε.- 25 ανερχόταν στο 35,1%, ενώ των κερδών ανερχόταν σε 15,9% στην Ελλάδα έναντι 33% στην υπόλοιπη Ε.Ε.-25).
Σε μεσο-μακροπρόθεσμο επίπεδο απαιτείται σχεδιασμός δημόσιων πολιτικών και προγραμματισμός των δράσεών τους, που να προωθεί τη σύνδεσή τους με τη διάρθρωση του παραγωγικού συστήματος της κάθε περιφέρειας. Η βελτίωση του πλέγματος των αλληλεξαρτήσεων των κρίσιμων κλάδων (γεωργία-μεταποίηση-τουρισμός-υπηρεσίες-κατασκευές) θα δημιουργήσει μια εσωτερική δυναμική βέλτιστης οικονομικά και κοινωνικά απόδοσης και θα εξασφαλίσει τη συνθήκη μεταμόρφωσης (ολοκληρωμένα συμπλέγματα δραστηριοτήτων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο) και παραγωγής πρωτογενών πλεονασμάτων που θα χρηματοδοτήσουν τις νέες επενδύσεις και την ανάπτυξη.
ΕΡ.: Το κούρεμα των αποδοχών του ιδιωτικού τομέα μέσω των ατομικών συμβάσεων, ή της μη υπογραφής νέων, ενδέχεται, ίσως, να επιφέρει βελτίωση στον συντελεστή (παραγωγικότητας) της εργασίας; Δηλαδή, μήπως το πρόβλημα είναι να πέσει το ημερομίσθιο στα 25 ευρώ;
ΑΠ.: Πρόσφατη έρευνα του ΙΝΕ απέδειξε ότι το επίπεδο ανταγωνιστικότητας τιμής της ελληνικής οικονομίας είναι τόσο χαμηλό, που η περαιτέρω μείωση των μισθών και ημερομισθίων δεν θα επιφέρει βελτίωση του επιπέδου της. Γι' αυτό παρατηρείται στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. που επιδίωξαν τη βελτίωση του επιπέδου ανταγωνιστικότητας με μείωση των μισθών, να μην έχει επιτευχθεί αυτή η επιδίωξη. Αντίθετα, αυτό που έχει επιτευχθεί είναι η σημαντική αύξηση της κερδοφορίας.
ΕΡ.: Οι έμμεσοι φόροι δεν αποτελούν λύση (αλλά πρόβλημα), εάν και οι ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι λύση, όπως επιμένουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις -ενώ δεν γίνονται επενδύσεις-, τότε τι μένει;
ΑΠ.: Στα δημόσια οικονομικά, οι έμμεσοι φόροι όχι μόνο δεν αποτελούν λύση, αλλά αποτελούν συστατικό στοιχείο και χαρακτηριστικό ενός άδικου και αντικοινωνικού φορολογικού συστήματος.
Οι ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων διαμορφώνουν συνθήκες ιδιωτικού μονοπωλίου που εκμεταλλεύεται τους καταναλωτές, ενώ ταυτόχρονα το Δημόσιο, ως υπεύθυνο για την αποτελεσματική λειτουργία τους στερείται πόρων και πεδίων άσκησης δημόσιων, τεχνολογικών και αναπτυξιακών πολιτικών.
Η λύση στην Ελλάδα είναι η άμεση φορολογία (ΗΠΑ 12% του ΑΕΠ, Ε.Ε.- 27 12% ΑΕΠ, Ιρλανδία 10% ΑΕΠ, Ελλάδα 6% ΑΕΠ, το 2009) και ο προσανατολισμός της αποταμίευσης σε νέες επενδύσεις σύγχρονων αναπτυξιακών και κοινωνικών υποδομών, νέων κλάδων παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών, καινοτομίας- ποιότητας, απασχόλησης και διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας.
Συνέντευξη στον Χρήστο Μέγα, από την εφημερίδα "Ελευθεροτυπία", 30/5/2011
