Σε «πεδίον δόξης -και… διαγκωνισμού- λαμπρόν» για τις μεγαλύτερες εταιρίες συμβούλων της Ευρώπης και των ΗΠΑ, αλλά και για εγχώρια τραπεζικά σχήματα και νομικά γραφεία, έχει εξελιχθεί η Ελλάδα στην εποχή των Μνημονίων. Οι υποχρεώσεις που ανέλαβε το Ελληνικό Δημόσιο έναντι των δανειστών του, και κυρίως το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων που συμφωνήθηκε με την Τρόικα, άνοιξαν την πόρτα για την πρόσληψη στρατιάς συμβουλευτικών εταιριών, οι συνολικές αμοιβές και προμήθειες των οποίων εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσουν ακόμα και το 1,5 δισ. ευρώ έως το 2015 – ποσό που, ούτε λίγο ούτε πολύ, αντιστοιχεί στο 1/5 της περιβόητης 6ης δόσης του δανείου προς τη χώρα μας.
Στην τελευταία έκθεσή τους για την ελληνική οικονομία, Ε.Ε.-ΕΚΤ-ΔΝΤ διατήρησαν αμετάβλητο το στόχο της συγκέντρωσης 50 δισ. ευρώ από τις αποκρατικοποιήσεις έως το τέλος του 2015, επισημαίνοντας, μάλιστα, ότι «εφόσον η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες της Ε.Ε. με το πλουσιότερο χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων, ο στόχος της συγκέντρωσης 35 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2014 και 50 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2015 παραμένει βιώσιμος».
Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, η διεθνής πρακτική στο μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων θέλει τις εταιρίες που αναλαμβάνουν ρόλο χρηματοοικονομικού, νομικού ή τεχνικού συμβούλου να αμείβονται ανάλογα με την περίοδο ενασχόλησής τους με κάθε σχέδιο ιδιωτικοποίησης και να λαμβάνουν πρόσθετο «μπόνους» σε περίπτωση επιτυχούς ολοκλήρωσης της διαδικασίας αποκρατικοποίησης (success fee). Ετσι, το τελικό κόστος για τον πωλητή -εν προκειμένω, το Ελληνικό Δημόσιο- υπολογίζεται στο 2%-3% επί της αξίας των περιουσιακών στοιχείων που αποκρατικοποιούνται. Συνεπώς, αν οι προβλέψεις της Τρόικας επιβεβαιωθούν, 1-1,5 δισ. ευρώ θα δαπανηθούν για συμβούλους μόνο στο πλαίσιο του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων.
Ήδη ο Προϋπολογισμός του 2011 περιλάμβανε στο σκέλος των εξόδων δαπάνη συνολικού ύψους 29 εκατ. ευρώ για αμοιβές συμβούλων αποκρατικοποιήσεων (27 εκατ. ευρώ προς νομικά πρόσωπα και 2 εκατ. ευρώ προς φυσικά πρόσωπα), εκτιμώντας ότι θα προχωρούσαν εντός του έτους ιδιωτικοποιήσεις αξίας 1 δισ. ευρώ. Αργότερα, ο στόχος αναπροσαρμόστηκε με το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής στα 5 δισ. ευρώ, για να ξαναπέσει τελικά στα 1,7 δισ.
Ο «χορός» των συμβούλων δεν περιορίζεται, όμως, εδώ: από τον Μάιο του 2010 μέχρι σήμερα το κράτος, και ιδίως το υπουργείο Οικονομικών, έχει εγκρίνει τη διάθεση δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ επιπλέον, για να πληρωθούν διάφοροι σύμβουλοι στους οποίους ανέθεσε υποστηρικτικό ρόλο στη σύνταξη του πρώτου Μνημονίου, στις διαπραγματεύσεις με όλους τους εμπλεκομένους στη διαδικασία διαχείρισης του δημόσιου χρέους και σε άλλα παρόμοια θέματα. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές τα κριτήρια επιλογής των συμβούλων και οι ακριβείς αμοιβές τους δεν γίνονται καν γνωστά.
Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Lazard Frères, ο πανίσχυρος χρηματοοικονομικός οίκος με έδρα σε Νέα Υόρκη, Λονδίνο και Παρίσι, που ανέλαβε καθήκοντα συμβούλου της ελληνικής κυβέρνησης σε ζητήματα διαχείρισης του δημόσιου χρέους τον Μάιο του 2010. Πρόκειται για την ίδια εταιρία που το 2003 προσελήφθη κατόπιν διαγωνισμού από την κυβέρνηση της Αργεντινής έναντι 190.000 δολαρίων μηνιαίως, για να συμβάλει στις διαπραγματεύσεις αναδιάρθρωσης του εξωτερικού χρέους της χώρας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η προηγούμενη κυβέρνηση ουδέποτε διευκρίνισε τα κριτήρια και το κόστος πρόσληψης της εταιρίας, στελέχη της οποίας βρίσκονταν πλάι στον Γιώργο Παπανδρέου κατά τη Σύνοδο Κορυφής της 26ης Οκτωβρίου, οπότε αποφασίστηκε το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Με την απόφαση αυτή δικαιώθηκαν όσοι εκτιμούσαν εξαρχής ότι η παρουσία της Lazard στην Ελλάδα -δεδομένου του πλούσιου παρελθόντος της στις αναδιαρθρώσεις χρεών- αργά ή γρήγορα θα συνδεόταν με αναδιάρθρωση και του ελληνικού χρέους. Το μοναδικό στοιχείο που είδε το φως της δημοσιότητας πρόσφατα ήταν η πολύκροτη απόφαση του υπουργείου Οικονομικών, με την οποία εγκρίθηκε στα τέλη Οκτωβρίου η αποζημίωση του χρηματοοικονομικού γίγαντα για τη συμβολή του στην ανταλλαγή ομολόγων βάσει της -ακυρωθείσης- συμφωνίας της 21ης Ιουλίου!
Η απόφαση προέβλεπε να καταβληθεί ποσοστό 0,015% επί του ονομαστικού ποσού του χρέους που θα ανταλλασσόταν, με εκτιμώμενο «πλαφόν» τα 25 εκατ. ευρώ. Αλλα 6 εκατ. ευρώ, και πρόσθετη αμοιβή 1,5 εκατ. ευρώ μηνιαίως αν δεν ολοκληρωνόταν η αποστολή του, προέβλεπε η ίδια απόφαση να καταλήξουν στο δικηγορικό γραφείο Cleary Gottlieb Steen & Hamilton, για την παροχή νομικών συμβουλών σχετικά με την ανταλλαγή των ομολόγων.
Η Lazard έχει επιλεγεί από τη Διυπουργική Επιτροπή Αποκρατικοποιήσεων και ως χρηματοοικονομικός σύμβουλος του Δημοσίου για την πώληση τεσσάρων αεροσκαφών της παλιάς Ολυμπιακής και το διαχωρισμό του εμπορικού κλάδου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Επίσης, συμμετέχει με τον ίδιο ρόλο στις αποκρατικοποιήσεις Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και ΑΤΕbank.
Στη μακρά λίστα των συμβούλων φιγουράρουν επίσης μεγάλα, και πάντα καλοπληρωμένα, διεθνή ονόματα, όπως:
Crédit Suisse:
Σε ΔΕΗ και Κρατικά Λαχεία δίνει τα «φώτα» της η ελβετική τράπεζα.
Bank of America Merrill Lynch:
Είναι η ισχυρή αμερικανική παρουσία στο «πάνθεον» των συμβούλων, συμμετέχοντας στην αποκρατικοποίηση της ΔΕΗ.
Société Générale-Crédit Agricole:
Οι δύο γαλλικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται και στη χώρα μας έχουν ρόλο συμβούλου στις αποκρατικοποιήσεις της ΕΛΒΟ η πρώτη και των ΕΥΔΑΠ και ΟΔΙΕ η δεύτερη. Πρόκειται για τρία σχέδια αποκρατικοποιήσεων με έντονο γαλλικό άρωμα, αφού αναμένεται να προσελκύσουν εταιρίες γαλλικών συμφερόντων και ως επενδυτές.
Slaughter & May:
Η μεγάλη δικηγορική εταιρία του Λονδίνου εκτελούσε χρέη νομικού συμβούλου της Ελλάδας στο πρώτο Μνημόνιο και την πρώτη δανειακή σύμβαση με την Τρόικα. Οπως προκύπτει από σχετικό έγγραφο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η αμοιβή της νομικής φίρμας ήταν 64.633,37 ευρώ. Η ανάθεση έγινε στο… παρά πέντε της υπογραφής του Μνημονίου, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα.
Roland Berger:
Η γερμανική εταιρία, που κατήρτισε το πολύκροτο σχέδιο «Eureca» για την πώληση της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου μέσω εταιρίας συμμετοχών με έδρα το Λουξεμβούργο έναντι 125 δισ. ευρώ, έχει αναλάβει τεχνικός σύμβουλος στην εν εξελίξει αποκρατικοποίηση των Κρατικών Λαχείων.
του Μάριου Ροζάκου, από την εφημερίδα "Τύπος της Κυριακής", 4/12/2011
