Ντροπή! Το έχει αποδεχθεί από το 2010 η κυβέρνηση
Η κατάσχεση όλης της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, που είχε ήδη «προσημειωθεί» με την πρώτη δανειακή σύμβαση του Μαΐου 2010, είναι το επόμενο σχέδιο που ανοικτά πλέον προωθεί η Γερμανία.
Θα το θέσει σε εφαρμογή ακόμη και μέσα στον επόμενο χρόνο, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας ελεγχόμενης χρεοκοπίας της Ελλάδας που προετοιμάζεται εντατικά στο παρασκήνιο, παρότι στις 13 Οκτωβρίου θεωρείται βέβαιη η έγκριση εκταμίευσης της έκτης δόσης. Όσο για τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου, τη «Βίβλο» του κ. Β. Βενιζέλου, οι Ευρωπαίοι αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να αναθεωρηθεί, ακριβώς με τον τρόπο που είχε περιγράψει το «Π» την περασμένη Κυριακή, δηλαδή μ' ένα πρόσθετο «κούρεμα» των πιστωτών, έως και κατά 50%.
Το δράμα της έκτης δόσης τελειώνει πολύ σύντομα, με την κυβέρνηση να σύρεται από τους πιστωτές στην εφαρμογή πολύ σκληρών μέτρων, που σαρώνουν την πραγματική οικονομία της χώρας και προκαλούν έντονο κοινωνικό αναβρασμό. Σήμερα το Υπουργικό Συμβούλιο καλείται να καταλήξει εσπευσμένα σε οριστικές αποφάσεις για την εφαρμογή του μέτρου της εργασιακής εφεδρείας, που αποδεικνύεται νομικά προβληματικό και δημιουργεί ορατό κίνδυνο να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη και να δικαιωθούν, με μεγάλο κόστος για το Δημόσιο, ακόμη και υπάλληλοι με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Η «τρόικα», από την πλευρά της, παραμένει προσηλωμένη στον στόχο της απομάκρυνσης τουλάχιστον 30.000 υπαλλήλων από το Δημόσιο μέχρι το τέλος του έτους.
Αν δεν μπορέσει η κυβέρνηση να επιτύχει αυτόν τον στόχο με την «ήπια» μέθοδο της εφεδρείας, μόνη «λύση» θα είναι το κλείσιμο οργανισμών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και η απόλυση των υπαλλήλων τους, ή ακόμη και η διάλυση τομέων της «στενής» δημόσιας διοίκησης, για να καταργηθούν οργανικές θέσεις και να ανοίξει ο δρόμος για την απόλυση μόνιμου προσωπικού.
Επιπλέον, η κυβέρνηση δέχθηκε να ισχύσει ο αυστηρός κανόνας της μίας πρόσληψης για κάθε δέκα αποχωρήσεις στο Δημόσιο όχι μόνο για το 2011, όπως προέβλεπε το αρχικό Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, αλλά για όλα τα χρόνια εφαρμογής του, μέχρι το τέλος του 2014.
«Βγαίνουν τα νούμερα» (στα χαρτιά...)
Σε κάθε περίπτωση, η «μάχη» για την εφεδρεία είναι μάλλον συμβολικής σημασίας, χωρίς ουσιαστικό δημοσιονομικό αντίκρισμα. Στην κυβέρνηση ελπίζουν ότι τα υπόλοιπα σκληρά μέτρα που ανακοίνωσαν –με πρώτο, βεβαίως, το μόνιμο «χαράτσι» στα ακίνητα μέσω ΔΕΗ– λύνουν (στα χαρτιά, τουλάχιστον...) το βασικό πρόβλημα που είχε διαπιστωθεί στον έλεγχο της «τρόικας», πριν καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις με τη γνωστή ατυχή μπλόφα του κ. Βενιζέλου: ότι, δηλαδή, ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός ήταν τόσο σοβαρός, τουλάχιστον για το 2011 και το 2012, που οδηγούσε με μαθηματική βεβαιότητα στα «βράχια» όλους τους υπολογισμούς στους οποίους βασίσθηκε η συμφωνία της 21ης Ιουλίου για το δεύτερο «πακέτο» διάσωσης των 109 δισ. ευρώ.
Τότε είχε υπολογισθεί ότι η Ελλάδα, για να «βγουν τα νούμερα» της νέας διάσωσης, θα έπρεπε να περάσει οπωσδήποτε σε πρωτογενές πλεόνασμα το 2012 και να έχει συνολικές ανάγκες δανεισμού το πολύ 172 δισ. ευρώ την περίοδο 2012-14. Ανατροπή αυτής της πρόβλεψης θα οδηγούσε σε αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης, τις οποίες η Γερμανία και οι άλλες χώρες της επιρροής της δεν αποδέχονται.
Αντίθετα, η καγκελάριος Μέρκελ δήλωσε καθαρά (στη ΝΕΤ) ότι αν δεν «έβγαιναν τα νούμερα», σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της «τρόικας», θα έπρεπε να ανοίξει και πάλι η διαπραγμάτευση της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου. Κάτι τέτοιο, βεβαίως, θα οδηγούσε σε ασφυκτική πίεση προς τους ιδιώτες πιστωτές να δεχθούν ένα πολύ μεγαλύτερο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους που κατέχουν, από το συμφωνημένο 21% προς την περιοχή του 50%.
Αυτό ακριβώς δήλωσαν το απόγευμα της Παρασκευής αξιωματούχοι των Βρυξελλών στο πρακτορείο Reuters, υπογραμμίζοντας ότι αν οι αλλαγές στα βασικά οικονομικά δεδομένα, με πρώτη βέβαια την αναμενόμενη ύφεση του 2012, ανατρέψουν την πρόβλεψη για τις χρηματοδοτικές ανάγκες των 172 δισ. ευρώ, τότε θα πρέπει να ανοίξει και πάλι η διαπραγμάτευση για το ποσοστό «κουρέματος» που θα υποστούν οι ιδιώτες πιστωτές, αφού οι κυβερνήσεις δεν θα δεχθούν να κλείσουν τα κενά της χρηματοδότησης με νέα δάνεια.
Οι ίδιοι αξιωματούχοι άφηναν ανοικτό το ενδεχόμενο να εγκριθεί απλώς στις 13 Οκτωβρίου η έκτη δόση, για να μη μείνουν άδεια τα ταμεία του ελληνικού κράτους, και αμέσως μετά, με βάση έκθεση της «τρόικας», να καθορισθεί ποια είναι η προβλεπόμενη πρόσθετη «τρύπα» και αντίστοιχα να «κουρευτούν» οι πιστωτές σε ποσοστό άνω του 21%.
Η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει αυτό το σενάριο, καθώς ένα «κούρεμα» κατά 50% θα ανοίξει «τρύπες» στην κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών, οδηγώντας στη βέβαιη κρατικοποίηση των περισσότερων, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Στο παρασκήνιο οι έλληνες τραπεζίτες ασκούν τεράστια πίεση στην κυβέρνηση να αποτρέψει αυτό το σενάριο, που είναι αμφίβολο αν θα αφήσει έστω και μία μεγάλη τράπεζα εκτός κρατικοποίησης.
Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, ο φόβος της χρεοκοπίας θα κάνει πολύ επιτυχημένο το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων, καθώς ποσοστό μεγαλύτερο από τον στόχο του 90% θα προσφερθεί από τους ιδιώτες πιστωτές προς ανταλλαγή. Οι γαλλικές τράπεζες, μάλιστα, που αποτελούν τον αδύναμο κρίκο του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, θα προσφέρουν σχεδόν το σύνολο των ομολόγων που κατέχουν, για να αποφύγουν τα χειρότερα.
Επιτυχία ή πύρρειος νίκη;
Αν τελικά η κυβέρνηση αποτρέψει την αναθεώρηση της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου, ώστε το «κούρεμα» των πιστωτών να παραμείνει στο 21%, θα σπεύσει να προβάλει την εκταμίευση της δόσης και την εφαρμογή της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου ως μια επιτυχία με την οποία «μπαίνει πάτος στο βαρέλι» του δημοσίου χρέους. Στην πραγματικότητα, όμως, θα πρόκειται για μια πύρρειο νίκη, που εγκυμονεί σοβαρούς εθνικούς κινδύνους, αν δεν επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι του 2012:
= Σε συνθήκες ύφεσης, που όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι θα είναι πολύ βαθύτερη ακόμη και από τις αναθεωρημένες προβλέψεις του ΔΝΤ, καθώς τα τελευταία μέτρα «γονατίζουν» την πραγματική οικονομία, μόνο μ' ένα θαύμα μπορεί η κυβέρνηση να πετύχει τον κρίσιμο στόχο για πλεόνασμα τον επόμενο χρόνο.
Η όποια ανάσχεση της ύφεσης θα πρέπει να προέλθει αποκλειστικά από ανάκαμψη των επενδύσεων, αλλά θα χρειασθεί άλλο ένα μικρό θαύμα για να ξεμπλοκαριστούν έγκαιρα τα «βαλτωμένα» προγράμματα του ΕΣΠΑ. Σε συνθήκες έλλειψης εμπιστοσύνης των επενδυτών για το άμεσο μέλλον, ο ιδιωτικός τομέας δύσκολα θα κινητοποιηθεί. «Ούτε οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν εμπιστεύονται την Ελλάδα, πώς περιμένετε να επενδύσουμε εμείς;», είπε χαρακτηριστικά στον Γ. Παπανδρέου ο πρόεδρος των γερμανών βιομηχάνων, περιγράφοντας πολύ εύστοχα το κλίμα που διαμορφώνεται.
= Στο πρώτο «στραβοπάτημα» στην εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου, η Γερμανία και οι άλλες κυβερνήσεις της επιρροής της είναι έτοιμες να δώσουν τέλος στο πρόγραμμα της 21ης Ιουλίου, ενεργοποιώντας το σενάριο της ελεγχόμενης χρεοκοπίας. Μάλιστα, προτάσεις που υποστηρίζονται δημόσια και από γερμανούς αξιωματούχους κάνουν λόγο για επιτάχυνση της λειτουργίας του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που έχει εξαρχής σχεδιασθεί για να διευκολύνει ελεγχόμενες χρεοκοπίες στην ευρωζώνη: Θα δίνει δάνεια σε κυβερνήσεις μόνο αν έχουν βιώσιμο χρέος, ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα απαιτεί πρώτα ένα βαθύ «κούρεμα» των ιδιωτών πιστωτών, πριν προσφέρει χρηματοδότηση. Ακόμη κι αν αυτό δεν προχωρήσει, όμως, θα υπάρχει σε λειτουργία ο προσωρινός Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Οικονομικής Σταθερότητας, που με τις νέες του δυνατότητες (χρηματοδότηση τραπεζών, αγορά ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά) θα μπορεί να αποτρέψει αρκετές από τις δυσμενείς συνέπειες μιας ελεγχόμενης χρεοκοπίας.
= Το νέο δάνειο που θα ζητήσει η Ελλάδα, εκτός από το «κούρεμα» του χρέους προς τους ιδιώτες, συζητείται ανοικτά να συνδυασθεί με μια «εύσχημη» διαδικασία κατάσχεσης του συνόλου της ιδιωτικής περιουσίας από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, προκειμένου οι ίδιες και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να πάρουν πίσω τα 120-130 δισ. ευρώ που έχουν δανείσει στην Ελλάδα.
Αυτόν ακριβώς τον στόχο εξυπηρετεί το σχέδιο του οίκου Rolland Berger, με την παραπλανητική ονομασία «Εύρηκα», που προβλέπει ότι ΟΛΗ η ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου θα μεταβιβασθεί σε εταιρεία με έδρα το Λουξεμβούργο και θα πουληθεί από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να εξοφληθεί το χρέος προς τις ίδιες και την ΕΚΤ.
Το σχέδιο, για το οποίο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι δεν απέχει πολύ από τις σκέψεις της γερμανικής κυβέρνησης, διανθίζεται με διάφορες ευνοϊκές προβλέψεις για την Ελλάδα (μείωση χρέους, ανάπτυξη, νέες επενδύσεις κ.ο.κ.), αλλά αυτό δεν αλλάζει την ουσία: Πρόκειται για μια μορφή κατάσχεσης της δημόσιας περιουσίας από τους πιστωτές, για την οποία είχε ανοίξει τον δρόμο η αρχική δανειακή σύμβαση, με την οποία η κυβέρνηση αποδέχθηκε την άνευ όρων παραίτηση από την ασυλία της εθνικής κυριαρχίας, ώστε να μπορούν οι πιστωτές να προχωρούν σε κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων.
= Ιδιαίτερα σημαντική, όμως, είναι άλλη μία «λεπτομέρεια»: Αν η συζήτηση για μια ουσιαστική αναδιάρθρωση του χρέους γίνει μετά την ολοκλήρωση της ανταλλαγής ομολόγων, η Ελλάδα ουσιαστικά θα είναι παθητικός θεατής χωρίς δικαιώματα, σε μια διαπραγμάτευση μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των τραπεζών. Τούτο διότι τα νέα ομόλογα που θα κατέχουν οι ιδιώτες θα έχουν εκδοθεί με βάση το αγγλικό δίκαιο, και η ελληνική κυβέρνηση θα έχει χάσει οριστικά τη δυνατότητα να αλλάξει την αξία τους με νόμο, χωρίς τη συναίνεση των πιστωτών.
Αυτή η άκρως ταπεινωτική και εθνικά καταστροφική έκβαση της προσπάθειας διάσωσης της Ελλάδας θα έχει για τους Γερμανούς μια σημαντική χρησιμότητα: Θα δείξει στις άλλες κυβερνήσεις με μεγάλα χρέη, με πρώτη βεβαίως την ιταλική, ότι έχουν μόνο μία επιλογή εξόδου από την κρίση: να εφαρμόσουν αδιαμαρτύρητα τη σκληρή γερμανική συνταγή λιτότητας. Αλλιώς, θα τις περιμένει η τύχη της Ελλάδας.
Ελπίδα όλων, βέβαια, είναι να διαψευσθούν αυτά τα σενάρια που εκπονούνται στον ευρωπαϊκό Βορρά. Δυστυχώς, όμως, καμιά από τις αρχικές αισιόδοξες προβλέψεις που ακούγονταν, από την εποχή του πρώτου Μνημονίου, δεν έχει ως τώρα επιβεβαιωθεί και δύσκολα μπορεί να φαντασθεί κανείς πώς μια κυβέρνηση θα πετύχει τους υπερβολικά φιλόδοξους στόχους ενός ανελαστικού οικονομικού προγράμματος, έχοντας να διαχειρισθεί μια οικονομία στα όρια της κατάρρευσης και έναν πληθυσμό εξαντλημένο και εχθρικό.
του Νώντα Χαλδούπη, από την εφημερίδα "Το Παρόν", 2/10/2011
