8 Φεβ 2011

Στην προκρούστεια κλίνη οι επικουρικές και τα εφάπαξ

Αύξηση εισφορών, περικοπή επικουρικών συντάξεων έως και 20% και μειώσεις στο εφάπαξ σχεδιάζει η κυβέρνηση. Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι θα δουν για μία ακόμη φορά τα εισοδήματά τους να μειώνονται δραματικά. Τη χρόνια κακοδιαχείριση των ταμείων και τις επί μακρόν λανθασμένες πολιτικές επιλογές θα κληθούν να πληρώσουν οι απόμαχοι της εργασίας, σαν να φταίνε οι ίδιοι για την καταλήστευση των αποθεματικών των ταμείων. Η κυβέρνηση, αντί να προσπαθεί να σώσει τις συντάξεις των εργαζομένων, πράττει ακριβώς το αντίθετο. Οι πολιτικές της τρόικας και του Μνημονίου που εφαρμόζει στήνουν στο εκτελεστικό απόσπασμα τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των εργαζομένων. Και, από ό,τι φαίνεται, οι επικουρικές συντάξεις θα αποτελέσουν μόνο την αρχή.
Τα αποτελέσματα των αναλογιστικών μελετών, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν τους επόμενους μήνες στα επικουρικά ταμεία, θα κρίνουν και το ύψος των περικοπών. Ήδη το αρμόδιο υπουργείο έχει κινήσει τις διαδικασίες, όπως άλλωστε ορίζεται από τη σχετική νομοθεσία. Μένει μόνο να κατατεθούν οι προτάσεις των ενδιαφερόμενων, οι οποίοι και θα αναλάβουν να προχωρήσουν στις σχετικές μελέτες. Σε περίπτωση που τα αποτελέσματα είναι αρνητικά, τότε το νέο «τσεκούρι» στο ύψος των συντάξεων θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο, με το χρονικό ορίζοντα των περικοπών να προσδιορίζεται στις αρχές του 2012.
Αυτό που φοβούνται οι εργαζόμενοι είναι ότι ακριβώς τα αποτελέσματα αυτών των μελετών θα χρησιμοποιηθούν ως πρόσχημα για την περικοπή των επικουρικών συντάξεων. Ένα ανεξάρτητο πόρισμα εμπειρογνωμόνων, το οποίο θα αποφαίνεται ότι δεν δύναται να καταβληθούν συντάξεις, είναι ο καλύτερος τρόπος για να απορροφηθεί το κοινωνικό κόστος. Μπορεί τα ταμεία να μην εμφανίζουν στο σύνολό τους ταμειακά ελλείμματα, όμως αναλογιστικά δεν συμβαίνει το ίδιο. Σε βάθος χρόνου όλα τα επικουρικά ταμεία θα αντιμετωπίσουν προβλήματα, άλλα περισσότερο κι άλλα λιγότερο. Όταν ολοκληρωθούν οι αναλογιστικές μελέτες, τα αποτελέσματά τους θα μεταβιβαστούν στις διοικήσεις των ταμείων. Ανάλογα με το περιεχόμενό τους, θα αποφασίσουν εάν θα προχωρήσουν σε περικοπές ή όχι. Σε περίπτωση όμως που η διοίκηση κάποιου αποφανθεί αρνητικά σχετικά με το ενδεχόμενο περικοπών, τότε το υπουργείο μπορεί να παρέμβει μονομερώς και να προχωρήσει στην προσαρμογή.
Ήδη τα πρώτα σημάδια για το τι πρόκειται να επακολουθήσει έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Η μείωση της καταβολής των μερισμάτων κατά 20% στο Μετοχικό Ταμείο Στρατού (ΜΤΣ) θεωρείται προπομπός για το μέλλον της επικουρικής ασφάλισης. Χιλιάδες απόστρατοι των Ενόπλων Δυνάμεων και της παλιάς Χωροφυλακής θα δουν τις συντάξεις τους να περικόπτονται σχεδόν κατά το ένα τέταρτο. Για παράδειγμα, ένας υπαστυνόμος της ΕΛ.ΑΣ. εν αποστρατεία με 25 χρόνια υπηρεσίας που λαμβάνει κάθε τρίμηνο ένα ποσό γύρω στα 600 ευρώ, με τη νέα μείωση θα λαμβάνει περίπου 480.
Παρόμοια πρόταση κατατέθηκε και από τη διοίκηση του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων (ΜΤΠΥ), λίγο πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων. Η πλήρης κατάργηση της χορήγησης του 13ου και του 14ου μερίσματος, αλλά και η μείωση των μερισμάτων κατά 20% σόκαρε τους ασφαλισμένους. Δεν αποκλείεται παρόμοιες προτάσεις να τεθούν τους επόμενους μήνες στο τραπέζι από τις διοικήσεις και άλλων ταμείων. Σύμφωνα με πληροφορίες των «Επικαίρων», το Μετοχικό Ταμείου Ναυτικού (ΜΤΝ) είναι ένα από αυτά.

«Τσεκούρι» κατ’ επιταγήν Μνημονίου

Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση των επικουρικών ταμείων μόνο ευχάριστη δεν μπορεί να θεωρηθεί. Η αδυναμία εξυπηρέτησης των αιτήσεων που έχουν καταβληθεί για συνταξιοδότηση είναι χαρακτηριστική. Ο μέσος χρόνος αναμονής για την καταβολή των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ κυμαίνεται από έξι μήνες έως και τέσσερα χρόνια. Δεν αποκλείεται τους επόμενους μήνες το χρονικό όριο να αυξηθεί ακόμη περισσότερο.
Το κύμα φυγής για συνταξιοδότηση που παρατηρείται, κυρίως στον τομέα του Δημοσίου, επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Μόνο τα πρωτογενή ελλείμματα στα ασφαλιστικά ταμεία του Δημοσίου αγγίζουν το 1 δις ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΔΕΔΥ, το πρωτογενές έλλειμμα στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ) είναι στα 800 εκατ., στο ΜΤΠΥ στα 150 εκατ. για το 2011 και στο ΤΕΑΔΥ στα 17 εκατ.
Ωστόσο, μεγάλη ευθύνη για τη βιωσιμότητα των επικουρικών ταμείων φέρει η ίδια η κυβέρνηση.
Οι αντιαναπτυξιακές πολιτικές του Μνημονίου που εφαρμόζει οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μείωση των επικουρικών συντάξεων. Και η αιτία είναι απλή: Η βασική οικονομική αιμοδοσία των επικουρικών ταμείων, όπως άλλωστε και του συνόλου του ασφαλιστικού συστήματος, προέρχεται από την καταβολή των εισφορών των εργαζομένων. Η σταθερή, δηλαδή, πηγή χρηματοδότησης του ασφαλιστικού συστήματος είναι η εργασία.
Όσο περισσότεροι εν ενεργεία εργαζόμενοι τόσο το καλύτερο για τη βιωσιμότητα των ταμείων και επομένως την καταβολή των συντάξεων. «Με βάση το γεγονός ότι μειώνεται διαρκώς η απασχόληση και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, μειώνονται οι μισθοί, κάτι που σημαίνει ότι η σταθερή πηγή χρηματοδότησης που είναι η ύπαρξη εργασίας είναι σε συρρίκνωση άρα και οι εισροές στο σύστημα», τονίζει στα «Επίκαιρα» ο πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ κ. Σπύρος Παπασπύρος. Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ) κ. Θανάσης Τσιακανίκας επισημαίνει ότι «η μείωση των επικουρικών συντάξεων θα είναι καταστροφική. Οι εργαζόμενοι και το συνδικαλιστικό κίνημα δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αφήσουν να χαθούν συνταξιοδοτικά δικαιώματα ετών».

Δημόσιος και ιδιωτικός τομέας

Σε ό,τι αφορά το δημόσιο τομέα, μεγάλο ζήτημα προκύπτει από τον περιορισμό των προσλήψεων του ένα προς πέντε που έχει επιβάλει η τρόικα. Πιο απλά, προκειμένου να προσληφθεί ένας εργαζόμενος στο δημόσιο τομέα θα πρέπει να αποχωρήσουν πέντε εργαζόμενοι με σύνταξη. Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθούν και όσοι προκύψουν από τη διαδικασία των μετατάξεων. Άλλωστε, σύμφωνα με την τρόικα, κάθε μετάταξη θεωρείται ως πρόσληψη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η αναλογία εργαζομένων - συνταξιούχων επιδεινώνεται συνεχώς.
Το πέντε προς ένα που ίσχυε μέχρι πριν από μερικά χρόνια, δηλαδή ένας συνταξιούχος αντιστοιχούσε σε πέντε εργαζόμενους, έχει ανατραπεί. Σε κάποια ταμεία έχει πέσει ακόμη και κάτω από το δύο εργαζόμενοι προς έναν συνταξιούχο και όσο περνούν οι μήνες θα μειώνεται περισσότερο, εξαιτίας του ρυθμού αύξησης των συνταξιοδοτήσεων.
Και στον ιδιωτικό τομέα όμως η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Η υψηλή ανεργία που μαστίζει την ελληνική κοινωνία στερεί από τα επικουρικά ταμεία πολύτιμες εισφορές, την ίδια ώρα που το κόστος των επιδομάτων ανεργίας δημιουργεί επιπρόσθετο πονοκέφαλο για τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι εκτιμήσεις και σε αυτή την περίπτωση μόνο ευχάριστες δεν είναι. «Το αδιέξοδο θα πολλαπλασιαστεί», σημειώνει στα «Επίκαιρα» ο κ. Παπασπύρος και συμπληρώνει: «Πέρα από τα αναλογιστικά και τα ονομαστικά της κοινωνικής ασφάλισης πλέον, πρέπει να διατεθούν επί τάπητος πόροι για τη στήριξη του συστήματος, αλλιώς είναι βέβαιο ότι στον επόμενο χρονικό κύκλο θα έχουμε ένταση των προβλημάτων. Δεν μπορούν να αναιρεθούν όλα τα στοιχεία του κοινωνικού κράτους».

Έξι επικουρικά ταμεία στο χείλος του γκρεμού

Τα «Επίκαιρα» παρουσιάζουν την κατάσταση που διαμορφώνεται σε ορισμένα επικουρικά ταμεία, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΠΟΚΟΚΠ. Όπως διαπιστώνει κανείς μακροπρόθεσμα όλα τα ταμεία θα παρουσιάσουν προβλήματα με την καταβολή των συντάξεων.

ΤΕΑΔΥ.
Το συγκεκριμένο ταμείο του Δημοσίου περιλαμβάνει 460.000 ασφαλισμένους και 213.000 συνταξιούχους.
Για πρώτη φορά το 2010 εμφάνισε ταμειακό έλλειμμα που ανέρχεται στα 18 εκατ. ευρώ περίπου. Η περιουσιακή του κατάσταση σε μετοχές, ομόλογα, διαθέσιμα κ.λπ. ανέρχεται γύρω στα 2,95 δις ευρώ. Η αναλογία εργαζομένων - συνταξιούχων έχει μειωθεί δραματικά και ανέρχεται στο 1:1,95. Αυτή τη στιγμή στον τομέα των δημοσίων υπαλλήλων εκκρεμούν γύρω στις 35.000 αιτήσεις για συνταξιοδότηση, όταν το ταμείο μπορεί να εξυπηρετήσει γύρω στις 9.000 κατ’ έτος. Προκειμένου να βγει μία σύνταξη απαιτούνται γύρω στα τέσσερα χρόνια. Προοπτικά αναμένεται να αντιμετωπίσει προβλήματα ειδικότερα από την εφαρμογή του μέτρου 1:5 στις προσλήψεις του Δημοσίου.
Το συγκεκριμένο ταμείο του Δημοσίου περιλαμβάνει 460.000 ασφαλισμένους και 213.000 συνταξιούχους.
Για πρώτη φορά το 2010 εμφάνισε ταμειακό έλλειμμα που ανέρχεται στα 18 εκατ. ευρώ περίπου. Η περιουσιακή του κατάσταση σε μετοχές, ομόλογα, διαθέσιμα κ.λπ. ανέρχεται γύρω στα 2,95 δις ευρώ. Η αναλογία εργαζομένων - συνταξιούχων έχει μειωθεί δραματικά και ανέρχεται στο 1:1,95. Αυτή τη στιγμή στον τομέα των δημοσίων υπαλλήλων εκκρεμούν γύρω στις 35.000 αιτήσεις για συνταξιοδότηση, όταν το ταμείο μπορεί να εξυπηρετήσει γύρω στις 9.000 κατ’ έτος. Προκειμένου να βγει μία σύνταξη απαιτούνται γύρω στα τέσσερα χρόνια. Προοπτικά αναμένεται να αντιμετωπίσει προβλήματα ειδικότερα από την εφαρμογή του μέτρου 1:5 στις προσλήψεις του Δημοσίου.
ΤΕΑΙΤ.
Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται φαρμακοποιοί, ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι σε ζυθοποιίες-οινοποιίες, χημικοί, εργαζόμενοι στον τομέα των τροφίμων, των πετρελαιοειδών κ.λπ. Λόγω της έλλειψης προσωπικού, η καθυστέρηση στις συντάξεις είναι μεγάλη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εμφανίζεται στον τομέα της ασφάλισης των υπαλλήλων εμπορικών καταστημάτων, όπου για τη σύνταξη από τη διαδοχική ασφάλιση απαιτούνται γύρω στα τέσσερα χρόνια, ενώ για την κύρια δυόμισι.
Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται φαρμακοποιοί, ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι σε ζυθοποιίες-οινοποιίες, χημικοί, εργαζόμενοι στον τομέα των τροφίμων, των πετρελαιοειδών κ.λπ. Λόγω της έλλειψης προσωπικού, η καθυστέρηση στις συντάξεις είναι μεγάλη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εμφανίζεται στον τομέα της ασφάλισης των υπαλλήλων εμπορικών καταστημάτων, όπου για τη σύνταξη από τη διαδοχική ασφάλιση απαιτούνται γύρω στα τέσσερα χρόνια, ενώ για την κύρια δυόμισι.
ΜΤΠΥ.
Πρόκειται για ένα ταμείο με μεγάλα προβλήματα. Το έλλειμμα για το 2010 ξεπέρασε τα 150 εκατ. ευρώ, ενώ οι εκτιμήσεις για τους επόμενους μήνες είναι δυσοίωνες. Η αναλογία εργαζομένων - συνταξιούχων βρίσκεται κάτω από το 2:1 και επιδεινώνεται διαρκώς από τον περιορισμό των προσλήψεων 1:5. Κατά το παρελθόν τα αποθεματικά του ταμείου υπέστησαν τεράστιες ζημίες λόγω λανθασμένων αποφάσεων αλλά και πολιτικών επιλογών. Η παραχώρηση οικοπέδου του ταμείου στην αμερικανική πρεσβεία με φωτογραφική διάταξη, έναντι εξευτελιστικού αντιτίμου, είναι μία από αυτές. Όπως επίσης και η χορήγηση δύο επιπλέον μερισμάτων το 1995 από την τότε πολιτική ηγεσία, δίχως να έχει καταβληθεί το ανάλογο ποσό.
Πρόκειται για ένα ταμείο με μεγάλα προβλήματα. Το έλλειμμα για το 2010 ξεπέρασε τα 150 εκατ. ευρώ, ενώ οι εκτιμήσεις για τους επόμενους μήνες είναι δυσοίωνες. Η αναλογία εργαζομένων - συνταξιούχων βρίσκεται κάτω από το 2:1 και επιδεινώνεται διαρκώς από τον περιορισμό των προσλήψεων 1:5. Κατά το παρελθόν τα αποθεματικά του ταμείου υπέστησαν τεράστιες ζημίες λόγω λανθασμένων αποφάσεων αλλά και πολιτικών επιλογών. Η παραχώρηση οικοπέδου του ταμείου στην αμερικανική πρεσβεία με φωτογραφική διάταξη, έναντι εξευτελιστικού αντιτίμου, είναι μία από αυτές. Όπως επίσης και η χορήγηση δύο επιπλέον μερισμάτων το 1995 από την τότε πολιτική ηγεσία, δίχως να έχει καταβληθεί το ανάλογο ποσό.
ΤΠΔΥ.
Ουσιαστικά έχει κηρύξει στάση πληρωμών. Το έλλειμμά του ξεπερνά τα 800 εκατ. ευρώ και το επόμενο χρονικό διάστημα θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο εξαιτίας του μεγάλου όγκου αιτήσεων για συνταξιοδότηση. Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν 37.000 αιτήσεις για την καταβολή του εφάπαξ, όταν η δυνατότητα του ταμείου δεν ξεπερνά τις 500 με 550 αιτήσεις το μήνα. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι το χρονικό διάστημα που μπορεί να περιμένει κάποιος ενδέχεται να αγγίξει και τα έξι χρόνια.
Ουσιαστικά έχει κηρύξει στάση πληρωμών. Το έλλειμμά του ξεπερνά τα 800 εκατ. ευρώ και το επόμενο χρονικό διάστημα θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο εξαιτίας του μεγάλου όγκου αιτήσεων για συνταξιοδότηση. Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν 37.000 αιτήσεις για την καταβολή του εφάπαξ, όταν η δυνατότητα του ταμείου δεν ξεπερνά τις 500 με 550 αιτήσεις το μήνα. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι το χρονικό διάστημα που μπορεί να περιμένει κάποιος ενδέχεται να αγγίξει και τα έξι χρόνια.
ΤΑΥΤΕΚΟ.
Για να καταβάλει δώρα Χριστουγέννων και συντάξεις προχώρησε σε ρευστοποιήσεις ομολόγων στην Τράπεζα της Ελλάδος. Στο εσωτερικό του παρατηρείται μεγάλη ανομοιογένεια με τους τομείς ασφάλισης. Ο τομέας των ΕΛΤΑ αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα, όπως επίσης και ο τομέας των υπαλλήλων της ΔΕΗ. Σε καλύτερη κατάσταση βρίσκεται ο τομέας των υπαλλήλων του ΟΤΕ. Είναι από τα ταμεία που βρίσκονται στο… κόκκινο.
Για να καταβάλει δώρα Χριστουγέννων και συντάξεις προχώρησε σε ρευστοποιήσεις ομολόγων στην Τράπεζα της Ελλάδος. Στο εσωτερικό του παρατηρείται μεγάλη ανομοιογένεια με τους τομείς ασφάλισης. Ο τομέας των ΕΛΤΑ αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα, όπως επίσης και ο τομέας των υπαλλήλων της ΔΕΗ. Σε καλύτερη κατάσταση βρίσκεται ο τομέας των υπαλλήλων του ΟΤΕ. Είναι από τα ταμεία που βρίσκονται στο… κόκκινο.
ΕΤΑΤ.
Πρόκειται για ένα «κλειστό» ταμείο, με την έννοια ότι δεν υπάρχουν νέοι εργαζόμενοι για να καταβάλλουν εισφορές. Δημιουργήθηκε με το νόμο 3371/2005 του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιώργου Αλογοσκούφη προκειμένου να διευκολυνθεί η πώληση της Εμπορικής. Η χρηματοδότησή του προβλέπει 10 ισόποσες δόσεις οι οποίες ξεκίνησαν από το 2007. Σύντομα αναμένεται να παρουσιάσει τεράστιο πρόβλημα. Για το θέμα η ΟΤΟΕ έχει προσφύγει στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου. Στα σχέδια του υπουργείου είναι η δημιουργία ξεχωριστού ταμείου επικουρικής ασφάλισης. 
του Βαγγέλη Τριάντη, από το περιοδικό "Επίκαιρα", 27/1/2011