Ωσεί παρών στην εργασία του δηλώνει πλέον ένας ισχυρός αριθμός δημοσίων υπαλλήλων εκφράζοντας έτσι την αντίθεσή τους για τις περικοπές των αποδοχών του και τις επώδυνες αλλαγές στο Ασφαλιστικό καθεστώς. Αποτέλεσμα είναι να απειλείται με γενικευμένο μπλακ άουτ το ελληνικό Δημόσιο καθώς χιλιάδες υποθέσεις λιμνάζουν, οι φάκελοι σχηματίζουν στοίβες στα γραφεία, ενώ παρατηρείται και απροθυμία στην εξυπηρέτηση του πολίτη.
Το φαινόμενο αυτό ήδη έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στις λεγόμενες κρίσιμες υπηρεσίες για την πορεία της οικονομίας όπως οι εφορίες, οι πολεοδομίες, τα ασφαλιστικά ταμεία, που αντί να φουλάρουν τις μηχανές τους κινούνται σε ρυθμούς ρελαντί. Κάτι που έχει άμεσο αντίκτυπο στην είσπραξη των εσόδων από ληξιπρόθεσμες οφειλές, ΦΠΑ, πολεοδομικές παραβάσεις και ασφαλιστικές εισφορές.
Το κλίμα που τείνει να λάβει χαρακτηριστικά ανταρσίας έχει μεταφερθεί στον υπουργό Εσωτερικών Γιάννη Ραγκούση αλλά και στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης που αναζητούν μέτρα καταστολής του κινήματος της «λευκής απεργίας». Μέσα σ’ αυτά εντάσσεται και ο εκφοβισμός του προσωπικού που έχει κατεβάσει τα μολύβια ή μάλλον τα δάχτυλα από τα πληκτρολόγια των ηλεκτρονικών υπολογιστών με απειλές περί παραπομπής στο Πειθαρχικό Συμβούλιο και ψαλίδισμα έως και κατάργηση του επιδόματος παραγωγικότητας που σήμερα χορηγείται στο σύνολο των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα.
Αν συμβεί ειδικά το τελευταίο η κυβέρνηση θα έρθει σε ανοιχτή ρήξη με τους δημοσίους υπαλλήλους και η χώρα θα βρίσκεται σε πόλεμο όχι για την οικονομία, σύμφωνα με την προσφιλή έκφραση του πρωθυπουργού, αλλά για την αποδοτικότητα του κρατικού μηχανισμού.
Στην περίπτωση αυτή η κρίση που θα ξεσπάσει θα ’χει διαλυτικές συνέπειες στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης όπου ήδη παρατηρούνται σημάδια αρρυθμίας λόγω της απόλυσης χιλιάδων συμβασιούχων που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, ειδικά σε υπηρεσίες, και της δραματικής καθυστέρησης που διαπιστώνεται στην επιλογή των προσώπων, τα οποία θα αναλάβουν τα ηνία στην υπαλληλική ιεραρχία.
Πράγματι, από τον Οκτώβριο του 2009 η κρατική μηχανή παραμένει ουσιαστικά ακέφαλη, αφού οι περίπου 30.000 γενικοί διευθυντές, διευθυντές και προϊστάμενοι του Δημοσίου βρίσκονται υπ’ ατμόν και εκτελούν τυπικά τα καθήκοντά τους. Οσο για τους αντικαταστάτες τους αυτοί ακόμη αναζητούνται αφού τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ ξεσκονίζουν το «κομματικό μητρώο» εκάστου υποψηφίου πριν δώσουν το «πράσινο φως» τα υπηρεσιακά συμβούλια.
Σε πολλά τμήματα έχει λήξει η θητεία των επικεφαλής με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι να μην έχουν καθοδήγηση και να αποφεύγουν ν’ ασχοληθούν με μείζονα θέματα π.χ. όπως οι αγορανομικοί έλεγχοι και το κυνήγι της εισφοροδιαφυγής, αναλισκόμενοι, όταν το κάνουν κι αυτό στη διεκπεραίωση υποθέσεων ρουτίνας, ίσα - ίσα για να δικαιολογούν την παρουσία τους.
Συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι των δημοσίων υπαλλήλων παραδέχονται σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις ότι υπάρχει μια γενικότερη τάση αδιαφορίας μεταξύ των συναδέλφων τους, αποδίδοντάς την περισσότερο όχι μόνο στη μείωση του τελικού ύψους του μισθού τους, αλλά και στην έλλειψη κινήτρων. Είναι κοινό μυστικό ότι από τις αρχές του έτους ελάχιστοι υπάλληλοι θέλουν να εργασθούν υπερωριακά, καθώς θεωρούν πως αποζημιώνονται με «ψίχουλα» ενώ για τις εκτός έδρας μετακινήσεις ή για απασχόληση στο σπίτι ούτε λόγος. Η αδράνεια και ο οχαδελφισμός που συνεχώς διογκώνονται τείνουν να αποτελέσουν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση στο δημόσιο τομέα αφού το προσωπικό του δεν δείχνει να τρομάζει με την ιδέα της επιβολής πειθαρχικών κυρώσεων γιατί αν γίνει αυτό οι «παραβάτες» θα είναι τόσο πολλοί που εκ των πραγμάτων η κυβέρνηση θα (εξ)αναγκασθεί σε «ισπανική υποχώρηση», διακυβεύοντας τα τελευταία ψήγματα αξιοπρέπειάς της.
Γι’ αυτό και αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες που απεύχονται τη μετωπική σύγκρουση με το ανθρώπινο δυναμικό της δημόσιας διοίκησης προκρίνουν τη λύση της σύνδεσης του μισθού με την παραγωγικότητα και τα καθήκοντα που ασκεί έκαστος υπάλληλος. Ετσι, για τον εργαζόμενο που θα κρίνεται ανεπαρκής στη σχετική βαθμολόγηση θα κόβεται τελείως η καταβολή του κινήτρου απόδοσης. Αντιθέτως θα το λαμβάνουν στο σύνολό του, δηλαδή θα επιβραβεύονται, όσοι πιάνουν τους στόχους που θέτει η πολιτική ηγεσία του φορέα όπου απασχολείται.
Όπως έχει γράψει κατ’ επανάληψη η Κυριακάτικη έκδοση του «Α.Τ.»… η κυβέρνηση προωθεί την εφαρμογή πλάνου απόδοσης για κάθε θέση τακτικού υπαλλήλου. Η εισήγηση, που κερδίζει έδαφος, προκειμένου να περιορισθούν δραστικά οι δικαιούχοι του επιδόματος παραγωγικότητας, είναι οι εξής: «Το 70% της βαθμολογίας κάθε υπαλλήλου κατά την ετήσια αξιολόγησή του θα προέρχεται υποχρεωτικώς από τη μέτρηση της απόδοσής του».
Ετσι, εκτιμάται ότι θα ακυρωθεί στην πράξη η δυνατότητα των προισταμένων να βαθμολογούν με «άριστα» τους υφισταμένους τους.
Το υπόλοιπο 30% της βαθμολογίας να οφείλεται στις ικανότητές του (γλώσσα, σπουδές, χρόνια υπηρεσίας) σύμφωνα με το φάκελο «προσωπικού μητρώου».
Ολ’ αυτά δεν αναιρούν, αντιθέτως ενισχύουν την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην καθιέρωση ενός «εθνικού» βασικού μισθού στο Δημόσιο, το τελικό ύψος του οποίου θα εξαρτάται από τις ατομικές επιδόσεις του κάθε υπαλλήλου.
Οσο για τη μέτρηση της αποδοτικότητας, εξετάζεται να διενεργείται όχι από τους προϊστάμενους των τμημάτων αλλά από ειδικό Σώμα Αξιολογητών, στα πρότυπα του ΑΣΕΠ.
Στο πλαίσιο της αναμόρφωσης του καθεστώτος αμοιβών στο Δημόσιο έχουν προστεθεί και οι παθογένειες του σημερινού συστήματος που είναι:
* Η αδυναμία σχεδιασμού κεντρικής πολιτικής ανάπτυξη και διαχείρισης των εργαζομένων, αφού τα επιδόματα δεν δίνονται αναλόγως της παραγωγικότητας έκαστου υπαλλήλου, αλλά βάσει του υπουργείου ή του φορέα που ανήκει στην υπηρεσία.
* Η μη σύνδεση αμοιβών με τη σπουδαιότητα της θέσης και των αρμοδιοτήτων που αυτή συνεπάγεται.
* Η μικρή διαφοροποίηση αμοιβών μεταξύ των διαφορετικών κατηγοριών εκπαίδευσης (ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ, ΥΕ) δηλαδή μεταξύ των υπαλλήλων που ασκούν δημόσια εξουσία και εκτελούν πολιτικές σχεδιασμού και αυτών που περιορίζονται σε βοηθητικά καθήκοντα.
Ολ’ αυτά βέβαια δεν πείθουν τον μέσο Ελληνα δημόσιο υπάλληλο που βλέπει το εισόδημά του να συρρικνώνεται και οι ελπίδες για οικονομική ανάκαμψη να έχουν εξανεμιστεί. Ετσι, λοιπόν, αρκείται στη διαχείριση της καθημερινότητας, ενώ οι πιστωτές μας θέλουν να τον μετατρέψουν σε υποζύγιο, κάτι που όσο κι αν θέλουν δεν πρόκειται να τους περάσει.
Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι Ελληνες της Κλασικής εποχής έτρεφαν αισθήματα περιφρόνησης προς την εργασία: Μόνο στους δούλους επιτρεπόταν να δουλεύουν. Γιατί ο ελεύθερος άνθρωπος δεν γνώριζε παρά τις σημαντικές ασκήσεις και τα παιχνίδια της διάνοιας.
Δεν γνωρίζουμε αν είναι εμποτισμένοι από το ίδιο πνεύμα οι σύγχρονοι απόγονοί τους, πάντως, φαίνεται πως συμφωνούν με τη ρήση του Γάλλου οικονομολόγου του 19ου αιώνα Ντεσό ντε Τρασί που είχε πει: «Στα φτωχά έθνη ο λαός έχει τις ανέσεις του, στα πλούσια τουναντίον είναι συνήθως φτωχός».
Υπάρχει καλύτερη απάντηση;
Το φαινόμενο αυτό ήδη έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στις λεγόμενες κρίσιμες υπηρεσίες για την πορεία της οικονομίας όπως οι εφορίες, οι πολεοδομίες, τα ασφαλιστικά ταμεία, που αντί να φουλάρουν τις μηχανές τους κινούνται σε ρυθμούς ρελαντί. Κάτι που έχει άμεσο αντίκτυπο στην είσπραξη των εσόδων από ληξιπρόθεσμες οφειλές, ΦΠΑ, πολεοδομικές παραβάσεις και ασφαλιστικές εισφορές.
Το κλίμα που τείνει να λάβει χαρακτηριστικά ανταρσίας έχει μεταφερθεί στον υπουργό Εσωτερικών Γιάννη Ραγκούση αλλά και στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης που αναζητούν μέτρα καταστολής του κινήματος της «λευκής απεργίας». Μέσα σ’ αυτά εντάσσεται και ο εκφοβισμός του προσωπικού που έχει κατεβάσει τα μολύβια ή μάλλον τα δάχτυλα από τα πληκτρολόγια των ηλεκτρονικών υπολογιστών με απειλές περί παραπομπής στο Πειθαρχικό Συμβούλιο και ψαλίδισμα έως και κατάργηση του επιδόματος παραγωγικότητας που σήμερα χορηγείται στο σύνολο των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα.
Αν συμβεί ειδικά το τελευταίο η κυβέρνηση θα έρθει σε ανοιχτή ρήξη με τους δημοσίους υπαλλήλους και η χώρα θα βρίσκεται σε πόλεμο όχι για την οικονομία, σύμφωνα με την προσφιλή έκφραση του πρωθυπουργού, αλλά για την αποδοτικότητα του κρατικού μηχανισμού.
Στην περίπτωση αυτή η κρίση που θα ξεσπάσει θα ’χει διαλυτικές συνέπειες στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης όπου ήδη παρατηρούνται σημάδια αρρυθμίας λόγω της απόλυσης χιλιάδων συμβασιούχων που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, ειδικά σε υπηρεσίες, και της δραματικής καθυστέρησης που διαπιστώνεται στην επιλογή των προσώπων, τα οποία θα αναλάβουν τα ηνία στην υπαλληλική ιεραρχία.
Πράγματι, από τον Οκτώβριο του 2009 η κρατική μηχανή παραμένει ουσιαστικά ακέφαλη, αφού οι περίπου 30.000 γενικοί διευθυντές, διευθυντές και προϊστάμενοι του Δημοσίου βρίσκονται υπ’ ατμόν και εκτελούν τυπικά τα καθήκοντά τους. Οσο για τους αντικαταστάτες τους αυτοί ακόμη αναζητούνται αφού τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ ξεσκονίζουν το «κομματικό μητρώο» εκάστου υποψηφίου πριν δώσουν το «πράσινο φως» τα υπηρεσιακά συμβούλια.
Σε πολλά τμήματα έχει λήξει η θητεία των επικεφαλής με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι να μην έχουν καθοδήγηση και να αποφεύγουν ν’ ασχοληθούν με μείζονα θέματα π.χ. όπως οι αγορανομικοί έλεγχοι και το κυνήγι της εισφοροδιαφυγής, αναλισκόμενοι, όταν το κάνουν κι αυτό στη διεκπεραίωση υποθέσεων ρουτίνας, ίσα - ίσα για να δικαιολογούν την παρουσία τους.
Συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι των δημοσίων υπαλλήλων παραδέχονται σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις ότι υπάρχει μια γενικότερη τάση αδιαφορίας μεταξύ των συναδέλφων τους, αποδίδοντάς την περισσότερο όχι μόνο στη μείωση του τελικού ύψους του μισθού τους, αλλά και στην έλλειψη κινήτρων. Είναι κοινό μυστικό ότι από τις αρχές του έτους ελάχιστοι υπάλληλοι θέλουν να εργασθούν υπερωριακά, καθώς θεωρούν πως αποζημιώνονται με «ψίχουλα» ενώ για τις εκτός έδρας μετακινήσεις ή για απασχόληση στο σπίτι ούτε λόγος. Η αδράνεια και ο οχαδελφισμός που συνεχώς διογκώνονται τείνουν να αποτελέσουν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση στο δημόσιο τομέα αφού το προσωπικό του δεν δείχνει να τρομάζει με την ιδέα της επιβολής πειθαρχικών κυρώσεων γιατί αν γίνει αυτό οι «παραβάτες» θα είναι τόσο πολλοί που εκ των πραγμάτων η κυβέρνηση θα (εξ)αναγκασθεί σε «ισπανική υποχώρηση», διακυβεύοντας τα τελευταία ψήγματα αξιοπρέπειάς της.
Γι’ αυτό και αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες που απεύχονται τη μετωπική σύγκρουση με το ανθρώπινο δυναμικό της δημόσιας διοίκησης προκρίνουν τη λύση της σύνδεσης του μισθού με την παραγωγικότητα και τα καθήκοντα που ασκεί έκαστος υπάλληλος. Ετσι, για τον εργαζόμενο που θα κρίνεται ανεπαρκής στη σχετική βαθμολόγηση θα κόβεται τελείως η καταβολή του κινήτρου απόδοσης. Αντιθέτως θα το λαμβάνουν στο σύνολό του, δηλαδή θα επιβραβεύονται, όσοι πιάνουν τους στόχους που θέτει η πολιτική ηγεσία του φορέα όπου απασχολείται.
Όπως έχει γράψει κατ’ επανάληψη η Κυριακάτικη έκδοση του «Α.Τ.»… η κυβέρνηση προωθεί την εφαρμογή πλάνου απόδοσης για κάθε θέση τακτικού υπαλλήλου. Η εισήγηση, που κερδίζει έδαφος, προκειμένου να περιορισθούν δραστικά οι δικαιούχοι του επιδόματος παραγωγικότητας, είναι οι εξής: «Το 70% της βαθμολογίας κάθε υπαλλήλου κατά την ετήσια αξιολόγησή του θα προέρχεται υποχρεωτικώς από τη μέτρηση της απόδοσής του».
Ετσι, εκτιμάται ότι θα ακυρωθεί στην πράξη η δυνατότητα των προισταμένων να βαθμολογούν με «άριστα» τους υφισταμένους τους.
Το υπόλοιπο 30% της βαθμολογίας να οφείλεται στις ικανότητές του (γλώσσα, σπουδές, χρόνια υπηρεσίας) σύμφωνα με το φάκελο «προσωπικού μητρώου».
Ολ’ αυτά δεν αναιρούν, αντιθέτως ενισχύουν την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην καθιέρωση ενός «εθνικού» βασικού μισθού στο Δημόσιο, το τελικό ύψος του οποίου θα εξαρτάται από τις ατομικές επιδόσεις του κάθε υπαλλήλου.
Οσο για τη μέτρηση της αποδοτικότητας, εξετάζεται να διενεργείται όχι από τους προϊστάμενους των τμημάτων αλλά από ειδικό Σώμα Αξιολογητών, στα πρότυπα του ΑΣΕΠ.
Στο πλαίσιο της αναμόρφωσης του καθεστώτος αμοιβών στο Δημόσιο έχουν προστεθεί και οι παθογένειες του σημερινού συστήματος που είναι:
* Η αδυναμία σχεδιασμού κεντρικής πολιτικής ανάπτυξη και διαχείρισης των εργαζομένων, αφού τα επιδόματα δεν δίνονται αναλόγως της παραγωγικότητας έκαστου υπαλλήλου, αλλά βάσει του υπουργείου ή του φορέα που ανήκει στην υπηρεσία.
* Η μη σύνδεση αμοιβών με τη σπουδαιότητα της θέσης και των αρμοδιοτήτων που αυτή συνεπάγεται.
* Η μικρή διαφοροποίηση αμοιβών μεταξύ των διαφορετικών κατηγοριών εκπαίδευσης (ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ, ΥΕ) δηλαδή μεταξύ των υπαλλήλων που ασκούν δημόσια εξουσία και εκτελούν πολιτικές σχεδιασμού και αυτών που περιορίζονται σε βοηθητικά καθήκοντα.
Ολ’ αυτά βέβαια δεν πείθουν τον μέσο Ελληνα δημόσιο υπάλληλο που βλέπει το εισόδημά του να συρρικνώνεται και οι ελπίδες για οικονομική ανάκαμψη να έχουν εξανεμιστεί. Ετσι, λοιπόν, αρκείται στη διαχείριση της καθημερινότητας, ενώ οι πιστωτές μας θέλουν να τον μετατρέψουν σε υποζύγιο, κάτι που όσο κι αν θέλουν δεν πρόκειται να τους περάσει.
Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι Ελληνες της Κλασικής εποχής έτρεφαν αισθήματα περιφρόνησης προς την εργασία: Μόνο στους δούλους επιτρεπόταν να δουλεύουν. Γιατί ο ελεύθερος άνθρωπος δεν γνώριζε παρά τις σημαντικές ασκήσεις και τα παιχνίδια της διάνοιας.
Δεν γνωρίζουμε αν είναι εμποτισμένοι από το ίδιο πνεύμα οι σύγχρονοι απόγονοί τους, πάντως, φαίνεται πως συμφωνούν με τη ρήση του Γάλλου οικονομολόγου του 19ου αιώνα Ντεσό ντε Τρασί που είχε πει: «Στα φτωχά έθνη ο λαός έχει τις ανέσεις του, στα πλούσια τουναντίον είναι συνήθως φτωχός».
Υπάρχει καλύτερη απάντηση;
του Γιώργου Φράγκου, από την εφημερίδα "Αδέσμευτος Τύπος της Κυριακής", 12/7/2010
