Με δανεικά επιβιώνει και το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Εξαρτημένος από τους δανειστές του είναι και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας στην Ελλάδα, ο οποίος επισήμως, σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, δανείστηκε πέρυσι 78,3 δισ. ευρώ και άλλα 43,4 δισ. ευρώ το 2008.
Οι επιχορηγήσεις (οι οποίες και αυτές σε μεγάλο βαθμό καλύπτονται από δανεισμό) στα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία δεν επαρκούν για να καλύψουν τα ελλείμματά τους, με αποτέλεσμα η επιβίωσή τους να εξαρτάται κάθε χρόνο και πιο πολύ από τον τραπεζικό δανεισμό.
Όπως αποκαλύπτεται στην Εκθεση για τη Νομισματική Πολιτική της Τραπέζης της Ελλάδος, παρά τις μεγάλες επιχορηγήσεις του κρατικού προϋπολογισμού, που κάλυψαν το 74,2% του ελλείμματος των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, το 2009 απαιτήθηκε ιδιαίτερα αυξημένος τραπεζικός δανεισμός. Ετσι, ενώ το 2007 οι 6 αυτοί οργανισμοί (ΙΚΑ, ΝΑΤ, ΟΓΑ, ΟΑΕΔ, ΟΕΚ και Εργατική Εστία) δανείστηκαν μόνο 248 εκατ. ευρώ (0,1% του ΑΕΠ), το 2008 ο καθαρός δανεισμός ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ (ή 0,4% του ΑΕΠ) και πέρυσι διαμορφώθηκε σε 3,2 δισ. ευρώ (ή 1,3% του ΑΕΠ). Η κατάσταση δεν προβλέπεται να εξομαλυνθεί ούτε φέτος. Αντιθέτως, εκτιμάται ότι η προσφυγή στον τραπεζικό δανεισμό θα είναι ακόμη μεγαλύτερη, αγγίζοντας τα 5 δισ. ευρώ ή το 2,1% του ΑΕΠ της χώρας.
Το φαινόμενο αυτό της ραγδαίας αύξησης του δανεισμού των φορέων αυτών αποδίδεται από την ΤτΕ εν μέρει στην ταχεία αύξηση των δαπανών για συντάξεις, αλλά κατά κύριο λόγο στην περιορισμένη αύξηση των εσόδων εξαιτίας της εισφοροδιαφυγής αλλά και της μείωσης της απασχόλησης. Η ΤτΕ εκτιμά δε ότι, αν υιοθετηθούν οι διάφορες προτάσεις που έχουν γίνει από την αρμόδια επιτροπή, προκειμένου το ασφαλιστικό σύστημα να γίνει περισσότερο ανταποδοτικό, δηλαδή το ύψος των συνολικών εισφορών να συνδεθεί στενότερα με το ύψος των παροχών, και παράλληλα περιοριστούν οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, αυτό θα οδηγήσει και σε «αυτόματο» περιορισμό της εισφοροδιαφυγής.
Αυξητικά, επί 15 χρόνια
Η χρηματοοικονομική θέση των οργανισμών καταδεικνύει ότι τόσο η ασφαλιστική μεταρρύθμιση (Ρέππα - Χριστοδουλάκη) όσο και αυτή που επιχειρήθηκε τη διετία 2004-2006, ήταν αναποτελεσματικές. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία που παραθέτει η ΤτΕ, οι δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης και προστασίας ακολουθούν σταθερά αυξητική πορεία τα τελευταία 15 χρόνια, με αποτέλεσμα να υπερβαίνουν τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους από το 2006 και μετά και να διαμορφωθούν στο 19,1% του ΑΕΠ το 2008. Μάλιστα, όπως φαίνεται, το 2006 μόνο οι δαπάνες προσωπικού μειώθηκαν κατά 0,3% του ΑΕΠ.
Οι βασικοί πυλώνες της προωθούμενης μεταρρύθμισης και εκλογίκευσης του Ελληνικού Συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΕΣΚΑ), όπως εκτιμούν οι οικονομολόγοι της Alpha Bank, αποκαθιστούν σε μεγάλο βαθμό τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του συστήματος αυτού και των δημόσιων οικονομικών της χώρας. Το νέο σύστημα, όπως επισημαίνουν, συμβάλλει στη μείωση της εισφοροδιαφυγής από την τρέχουσα περίοδο, στην αύξηση της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και στην αποκατάσταση του πραγματικού ρόλου του κράτους στην κοινωνική ασφάλιση. Με την εφαρμογή του νέου ΕΣΚΑ και την ακολουθούμενη πολιτική μηδενικής αύξησης στις συντάξεις, αλλά και τη μείωση ορισμένων υψηλών συντάξεων, εκτιμάται ότι θα σταθεροποιηθεί η δαπάνη για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕΠ φέτος.
Οι επιχορηγήσεις (οι οποίες και αυτές σε μεγάλο βαθμό καλύπτονται από δανεισμό) στα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία δεν επαρκούν για να καλύψουν τα ελλείμματά τους, με αποτέλεσμα η επιβίωσή τους να εξαρτάται κάθε χρόνο και πιο πολύ από τον τραπεζικό δανεισμό.
Όπως αποκαλύπτεται στην Εκθεση για τη Νομισματική Πολιτική της Τραπέζης της Ελλάδος, παρά τις μεγάλες επιχορηγήσεις του κρατικού προϋπολογισμού, που κάλυψαν το 74,2% του ελλείμματος των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, το 2009 απαιτήθηκε ιδιαίτερα αυξημένος τραπεζικός δανεισμός. Ετσι, ενώ το 2007 οι 6 αυτοί οργανισμοί (ΙΚΑ, ΝΑΤ, ΟΓΑ, ΟΑΕΔ, ΟΕΚ και Εργατική Εστία) δανείστηκαν μόνο 248 εκατ. ευρώ (0,1% του ΑΕΠ), το 2008 ο καθαρός δανεισμός ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ (ή 0,4% του ΑΕΠ) και πέρυσι διαμορφώθηκε σε 3,2 δισ. ευρώ (ή 1,3% του ΑΕΠ). Η κατάσταση δεν προβλέπεται να εξομαλυνθεί ούτε φέτος. Αντιθέτως, εκτιμάται ότι η προσφυγή στον τραπεζικό δανεισμό θα είναι ακόμη μεγαλύτερη, αγγίζοντας τα 5 δισ. ευρώ ή το 2,1% του ΑΕΠ της χώρας.
Το φαινόμενο αυτό της ραγδαίας αύξησης του δανεισμού των φορέων αυτών αποδίδεται από την ΤτΕ εν μέρει στην ταχεία αύξηση των δαπανών για συντάξεις, αλλά κατά κύριο λόγο στην περιορισμένη αύξηση των εσόδων εξαιτίας της εισφοροδιαφυγής αλλά και της μείωσης της απασχόλησης. Η ΤτΕ εκτιμά δε ότι, αν υιοθετηθούν οι διάφορες προτάσεις που έχουν γίνει από την αρμόδια επιτροπή, προκειμένου το ασφαλιστικό σύστημα να γίνει περισσότερο ανταποδοτικό, δηλαδή το ύψος των συνολικών εισφορών να συνδεθεί στενότερα με το ύψος των παροχών, και παράλληλα περιοριστούν οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, αυτό θα οδηγήσει και σε «αυτόματο» περιορισμό της εισφοροδιαφυγής.
Αυξητικά, επί 15 χρόνια
Η χρηματοοικονομική θέση των οργανισμών καταδεικνύει ότι τόσο η ασφαλιστική μεταρρύθμιση (Ρέππα - Χριστοδουλάκη) όσο και αυτή που επιχειρήθηκε τη διετία 2004-2006, ήταν αναποτελεσματικές. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία που παραθέτει η ΤτΕ, οι δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης και προστασίας ακολουθούν σταθερά αυξητική πορεία τα τελευταία 15 χρόνια, με αποτέλεσμα να υπερβαίνουν τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους από το 2006 και μετά και να διαμορφωθούν στο 19,1% του ΑΕΠ το 2008. Μάλιστα, όπως φαίνεται, το 2006 μόνο οι δαπάνες προσωπικού μειώθηκαν κατά 0,3% του ΑΕΠ.
Οι βασικοί πυλώνες της προωθούμενης μεταρρύθμισης και εκλογίκευσης του Ελληνικού Συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΕΣΚΑ), όπως εκτιμούν οι οικονομολόγοι της Alpha Bank, αποκαθιστούν σε μεγάλο βαθμό τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του συστήματος αυτού και των δημόσιων οικονομικών της χώρας. Το νέο σύστημα, όπως επισημαίνουν, συμβάλλει στη μείωση της εισφοροδιαφυγής από την τρέχουσα περίοδο, στην αύξηση της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και στην αποκατάσταση του πραγματικού ρόλου του κράτους στην κοινωνική ασφάλιση. Με την εφαρμογή του νέου ΕΣΚΑ και την ακολουθούμενη πολιτική μηδενικής αύξησης στις συντάξεις, αλλά και τη μείωση ορισμένων υψηλών συντάξεων, εκτιμάται ότι θα σταθεροποιηθεί η δαπάνη για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕΠ φέτος.
του Χρήστου Ζιώτη, από την εφημερίδα "Ελευθεροτυπία", 27/3/2010
