Γράφει η Αγγελική – Μαρία Ζήκου, ψυχολόγος και συνεργάτης του doctoranytime.gr
Μια από τις μεγαλύτερες απειλές που έχει να αντιμετωπίσει ένας μαθητής του σύγχρονου σχολείου, είναι ο επονομαζόμενος σχολικός εκφοβισμός. Χαρακτηρίζεται από την επαναλαμβανόμενη απρόκλητη παρενόχληση κάποιου παιδιού, το οποίο αδυνατεί ή δυσκολεύεται να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ίσης δύναμης κι όχι άνισης λόγω αριθμού, σωματικής διάπλασης, κοινωνικής θέσης, κουλτούρας, τότε πρόκειται για μια βίαιη σύγκρουση αλλά όχι για εκφοβιστική συμπεριφορά. Οι έρευνες για τον σχολικό εκφοβισμό στην Ελλάδα βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, αλλά τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι τα θύματά του ανέρχονται στο 14,7% του μαθητικού πληθυσμού της χώρας, ενώ το 6% των μαθητών αυτοπροσδιορίζονται ως θύτες.
Το φαινόμενο του bullying εκδηλώνεται με πολλές μορφές:
Άμεση/ σωματική: χτυπήματα, σπρωξίματα, τσιμπήματα, κλωτσιές.
Άμεση / σωματική: πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία, εξύβριση, ταπείνωση, ρατσιστικά σχόλια, απειλές.
Έμμεση/ λεκτική: διάδοση φημών.
Ηλεκτρονική: άμεσα ή έμμεσα μέσω του διαδικτύου με τη διάδοση φημών, φωτογραφιών, αποστολή μηνυμάτων με άσεμνο περιεχόμενο, απειλές.
Σεξουαλική: σεξουαλικά ταπεινωτικά σχόλια, ανεπιθύμητα αγγίγματα, εξαναγκασμός του θύματος να παρακολουθεί ή να συμμετέχει σε σεξουαλικές πράξεις.
Οικονομική εκμετάλλευση: εκφοβισμός με αποτέλεσμα την κλοπή ή την καταστροφή προσωπικών αντικειμένων.
Οι συνέπειες του σχολικού εκφοβισμού ποικίλλουν. Στα θύματα συχνά παρατηρούνται εκτός από τους μώλωπες στο σώμα ένα πλήθος άλλων συμπτωμάτων όπως: πονοκέφαλοι, πόνος στο στομάχι, πόνοι στην πλάτη, αϋπνία, εφιάλτες, απώλεια όρεξης ή βουλιμία, αύξηση ορμονών στρες, άγχος, αδύναμο ανοσοποιητικό, μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, δυσκολίες στη μνήμη ή τη μάθηση, έλλειψη κινήτρων για μάθηση, χαμηλό προφίλ στην επικοινωνία, αποφεύγουν να τραβούν την προσοχή στη μαθησιακή διαδικασία, σχολική άρνηση, απουσίες, μειωμένη σχολική επίδοση, προσκόλληση σε ένα φίλο, συνδέονται με παιδιά που επίσης έχουν ελλείψεις στις κοινωνικές δεξιότητες, δυσκολεύονται να δημιουργήσουν αληθινούς φίλους, μείωση αυτοεκτίμησης, είναι αυστηρά και απαιτητικά με τον εαυτό τους, επικρίνουν τον εαυτό τους και τους άλλους, είναι σε διαρκή κατάσταση άμυνας, εμφανίζουν ευερεθιστότητα, φόβο, αγωνία, επιθετικότητα, εκτονώνουν την ένταση στο σπίτι, εμφανίζουν μελαγχολία / κατάθλιψη, σε ακραίες περιπτώσεις εμφανίζουν τάσεις αυτοκτονίας.
Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά – θύτες, που τείνουν να είναι δημοφιλή άτομα με καλές κοινωνικές δεξιότητες και με ιδιαιτέρως χειριστικές συμπεριφορές, παρουσιάζουν αδυναμία να αποδεχτούν τον εαυτό τους και να αντλήσουν δύναμη και αυτοεκτίμηση με θετικούς- δημιουργικούς τρόπους. Επίσης, δυσκολεύονται στη δημιουργία αληθινών διαπροσωπικών σχέσεων ενώ δυσκολεύονται να διαχειριστούν το θυμό και τις συγκρούσεις τους με τους άλλους.
Προκειμένου να εξαλειφθεί το φαινόμενο αυτό είναι σημαντικό τα παιδιά να νιώθουν υποστήριξη από γονείς και καθηγητές ώστε να έχουν το θάρρος να καταγγείλουν τέτοια περιστατικά και να μην τα υπομένουν. Επίσης, είναι καίριας σημασίας η προβολή σωστών προτύπων συμπεριφοράς αλλά και η συνεργασία του οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος με φορείς και επιστήμονες που ασχολούνται με την εξάλειψη της βίας, την επούλωση τραυμάτων, την κατανόηση των κινήτρων του θύτη, την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης του θύτη και την προαγωγή της ψυχικής υγείας των παιδιών.
Τα παιδιά πρέπει να θυμούνται ότι:
- Έχουν το δικαίωμα να πουν όχι, χωρίς να νιώθουν ενοχές
- Αξίζουν να έχουν το σεβασμό των άλλων
- Μπορούν να κάνουν λάθος και να επανορθώνουν
- Μπορούν να ζητούν αυτό που έχουν ανάγκη
- Μπορούν να ζητούν βοήθεια
- Δε χρειάζεται να υπομένουν κάτι το οποίο θέλουν τα ίδια να κάνουν
http://blog.doctoranytime.gr/, 14/1/2014
