Εκτεταμένες αλλαγές σε όλο το φάσμα της Δικαιοσύνης -ποινική, πολιτική και διοικητική- εισάγει πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης με περισσότερες από 120 διατάξεις που φιλοδοξούν να «ξεκλειδώσουν» το δικαστικό σύστημα και να ανατρέψουν το σημερινό καθεστώς αρνησιδικίας.
Το μεγάλο στοίχημα είναι εάν οι νέες διαρθρωτικές τροποποιήσεις θα λύσουν το χρόνιο δομικό πρόβλημα της καθυστέρησης απονομής δικαίου που έχει στοιχίσει στη χώρα αλλεπάλληλες ευρωκαταδίκες ή θα έχουν τα πενιχρά αποτελέσματα ανάλογων νομοθετικών πρωτοβουλιών του παρελθόντος.
Το νομοσχέδιο, προϊόν διαλόγου δικαστών, δικηγόρων και δικαστικών υπαλλήλων, θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση την επόμενη εβδομάδα και στις αρχές του Ιανουαρίου αναμένεται να γίνει νόμος του κράτους. Ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιλτ. Παπαϊωάννου έκανε λόγο για 80+1 τολμηρές παρεμβάσεις με στόχο την επιτάχυνση της Δικαιοσύνης, ενώ στο πλαίσιο της ενθάρρυνσης των στρατηγικών επενδύσεων θεσμοθετείται ειδικός δικαστικός σχηματισμός στο ΣτΕ για την ταχεία εκδίκαση των σχετικών διαφορών.
Οι νέες ρυθμίσεις επιφέρουν μεγάλες ανατροπές και στον τρόπο έκδοσης των συναινετικών διαζυγίων με διαδικασίες-εξπρές. Από εδώ και στο εξής με γραπτή συμφωνία των δύο πλευρών στο Ληξιαρχείο (ιδιωτικό συμφωνητικό) και με υποχρεωτική παρουσία δικηγόρου θα επέρχεται η λύση του γάμου, χωρίς να υφίσταται πλέον δεύτερη συζήτηση στο δικαστήριο, όπως ισχύει σήμερα, όπου οι ενδιαφερόμενοι ταλαιπωρούνται άσκοπα και καθυστερούν τη λύση του γάμου πάνω από ένα χρόνο.
Για να αποφευχθούν περιπτώσεις όπως αυτή της «φυγής» του Μ. Ψωμιάδη, το πολυνομοσχέδιο προβλέπει ότι όταν υπάρχει διαφωνία μεταξύ ανακριτή και εισαγγελέα για την προσωρινή κράτηση κατηγορουμένου, το δικαστικό συμβούλιο αποφαίνεται την ίδια ημέρα που απολογείται ο κατηγορούμενος, ο οποίος μέχρι τότε κρατείται.
Πολιτική δίκη
Όσον αφορά τις μεγάλες καθυστερήσεις έκδοσης αποφάσεων, οι διάδικοι θα μπορούν να προσφεύγουν σε ελληνικά δικαστήρια για να τους επιδικάσουν αποζημίωση λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης, ενώ επεκτείνεται το ωράριο λειτουργίας των δικαστηρίων κατά δύο ώρες.
Το πακέτο των ρυθμίσεων προβλέπει ακόμη για:
- Ενίσχυση του θεσμού της δικαστικής μεσολάβησης, εναλλακτικού τρόπου επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών, με μεσολαβητή δικαστή και συμμετοχή δικηγόρων.
- Εκδίκαση στο Μονομελές Πρωτοδικείο των υποθέσεων διαζυγίων με αντιδικία και των διαφορών από τις σχέσεις γονέων και παιδιών.
- Μεταφορά μεγάλου όγκου υποθέσεων από τα Πρωτοδικεία στα Ειρηνοδικεία, όπως έκδοση κληρονομητηρίων, δημοσιεύσεις διαθηκών και καταστατικού σωματείου, ορισμός προσωρινής διοίκησης νομικού προσώπου, ορισμός εκκαθαριστή.
- Απλοποίηση και επιτάχυνση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης με επιβολή περιορισμών στις ανακοπές.
Ποινική δίκη
- Αρχειοθέτηση ανώνυμων καταγγελιών, κατάργηση της υποχρεωτικότητας της προκαταρκτικής εξέτασης στα πλημμελήματα, κατάθεση παράβολου 300 ευρώ για προσφυγή προκειμένου να εξεταστεί η μήνυση από εισαγγελέα Εφετών.
- Ιδρυση Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων για συγκεκριμένα κακουργήματα που δεν τιμωρούνται με ισόβια κάθειρξη, όπως ναρκωτικά, διακεκριμένες κλοπές, ληστείες, υποθέσεις του νόμου περί αλλοδαπών, λαθρεμπορίας, τυχερών παιχνιδιών, πνευματικής ιδικοτησίας και αθλητικής βίας. Σε δεύτερο βαθμό θα εκδικάζονται από τριμελή σύνθεση.
- Αναπροσαρμογή των ποσών που προβλέπονται ως κατώτατα όρια για το χαρακτηρισμό μιας πράξης ως κακούργημα από 15.000 σε 100.000 ευρώ, από 73.000 σε 300.000 ευρώ και από 150.000 σε 500.000 ευρώ. Η ρύθμιση αυτή δεν θα αφορά τις εκκρεμείς υποθέσεις.
- Ειδικοί επιστήμονες θα υποβοηθούν την ανάκριση κυρίως στα οικονομικά εγκλήματα.
- Προσωρινή κράτηση θα μπορεί να διαταχθεί και όταν το έγκλημα τελέστηκε κατ' εξακολούθηση ή στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης ή υπάρχει μεγάλος αριθμός παθόντων απ' αυτό.
- Η αναβολή θα γίνεται σε δικάσιμο στην οποία προεδρεύει ο ίδιος δικαστής που τη χορήγησε.
- Μετατροπή σε πταίσματα της ελαφράς σωματικής βλάβης, εξύβρισης, απειλής, απλής δυσφήμησης, αυτοδικίας και επαιτείας.
- Αναμόρφωση του θεσμού της εξαίρεσης των δικαστών. Ο δικαστής που δηλώνει αποχή ή εξαίρεση από φυγοπονία ή έλλειψη σθένους θα είναι πειθαρχικά ελεγκτέος.
Διοικητική δίκη
- Ενισχύεται ο θεσμός της πιλοτικής δίκης στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Ομοειδείς υποθέσεις που έχουν επιλυθεί με αποφάσεις του ΣτΕ και εκκρεμούν ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων θα ανασύρονται και θα εκδικάζονται σε συμβούλιο, με βάση τις αποφάσεις-πιλότο του ΣτΕ.
- Εισάγεται ο θεσμός της ενιαίας ενδικοφανούς προσφυγής. Διοικητικές αμφισβητήσεις θα επιλύονται με αίτηση των πολιτών στη διοίκηση, χωρίς την ανάγκη προσφυγής στα διοικητικά δικαστήρια.
- Το Δημόσιο θα «τιμωρείται» σε περίπτωση που δεν αποστέλλει το φάκελο της υπόθεσης στο δικαστήριο μετά την πρώτη αναβολή. Η άρνησή του μπορεί να εκλαμβάνεται ως τεκμήριο ομολογίας σε βάρος του.
- Εισάγεται η πιλοτική δίκη και στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Στο πλαίσιο της ψηφιακής Δικαιοσύνης, σειρά ρυθμίσεων θεσπίζουν την υποχρεωτική αναγραφή στο δικόγραφο της ηλεκτρονικής διεύθυνσης των δικηγόρων, ενώ οι δικαστές θα παραδίδουν το σχέδιο των αποφάσεων υποχρεωτικά σε ηλεκτρονική μορφή.
της Βάνας Φωτοπούλου, από την εφημερίδα "Ελευθεροτυπία", 9/12/2011
