Γιατί αν ένα παιδί μπορεί να καταλάβει τη σημασία που έχει -και όχι μόνο σήμερα- η έννοια της Αλληλεγγύης, αυτό είναι η δικαίωση της προσπάθειάς μας, κυρίως όμως η μεγαλύτερη ελπίδα μας
«Στη Ρεματιά φέτος έγινε πράγματι κάτι που ξεπέρασε ακόμα και τις πιο φιλόδοξες προβλέψεις μας. Νομίζω ότι το καθοριστικό ήταν αυτή η συμμετοχή του κόσμου, το ότι ένιωσαν οι πολίτες ότι είναι συμμέτοχοι και όχι απλοί θεατές σ' αυτό που συνέβαινε. Το ότι τους δόθηκε η ευκαιρία να εκφράσουν αλληλεγγύη και συντροφικότητα» λέει ο Σέργιος Γκάκας αντιδήμαρχος πολιτισμού του Δήμου Χαλανδρίου και γνωστός συγγραφέας. Και όντως το φετινό Φεστιβάλ Ρεματιάς με τον τίτλο «Νύχτες αλληλεγγύης», έδωσε ένα διαφορετικό στίγμα στο φεστιβαλικό τοπίο της χώρας.
Αντί να ακολουθήσει το χρεοκοπημένο μοντέλο μετάκλησης καλλιτεχνών επέλεξε να παρουσιάσει ένα πρωτότυπο, εν πολλοίς πρωτογενές καλλιτεχνικό πρόγραμμα, προσανατολισμένο κυρίως στην εναλλακτική σκηνή και, ταυτόχρονα να αναδείξει το κοινωνικό πρόσωπο της τέχνης, το αλληλέγγυο πρόσημο του πολιτισμού. Με λίγα λόγια όχι απλώς δικαίωσε τον τίτλο του, αλλά πρότεινε ένα άλλο μοντέλο πολιτιστικής διαχείρισης.
* Το φεστιβάλ Ρεματιάς μόλις τέλειωσε. Ποιος είναι ο απολογισμός;
Για πρώτη φορά φέτος τολμήσαμε να κάνουμε ένα μεγάλο φεστιβάλ σε διάρκεια και αριθμό παραστάσεων. Φιλοξενήσαμε περίπου 55 εκδηλώσεις απ' όλο το φάσμα των παραστατικών τεχνών. Η πρωτοτυπία του φετινού φεστιβάλ σε σχέση με τα προηγούμενα είναι ότι το 90% των παραστάσεων είχαν ελεύθερη είσοδο, ενώ παράλληλα καλούσαμε το κοινό να συνεισφέρει αν το επιθυμούσε σε είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα και φάρμακα για το Κοινωνικό Παντοπωλείο του δήμου, το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Χαλανδρίου, αλλά και για τις δομές φιλοξενίας προσφύγων, δεδομένου ότι σε μόνιμη βάση φιλοξενούμε δέκα άτομα στον ξενώνα που διαμορφώσαμε ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό, ενώ, παράλληλα, ενισχύουμε με είδη πρώτης ανάγκης δομές φιλοξενίας σε όλη την Ελλάδα. Βέβαια για να το καταφέρουμε αυτό χρειάστηκε να τετραπλασιάσουμε τα κονδύλια για το Φεστιβάλ Ρεματιάς.
* Πόσο κόστισε;
Περίπου 60.000 ευρώ. Πέρα όμως από τα νούμερα υπάρχει μια πολιτική επιλογή. Εδώ και δύο χρόνια που αναλάβαμε τον δήμο. Ο κύριος στόχος μας είναι να συμβάλλουμε στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Το να δώσουμε τη δυνατότητα στους πολίτες να απολαύσουν την καλλιτεχνική δημιουργία, ανεξάρτητα από την οικονομική τους δύναμη, θεωρούμε ότι είναι υποχρέωσή μας ως δημοτική αρχή, είναι υποχρέωσή μας απέναντι στους συμπολίτες μας.
* Αυτό είναι το πολιτικό σκεπτικό, το καλλιτεχνικό πρόταγμα ποιο ήταν;
Για μας αυτά δεν είναι υποχρεωτικά δυο ξεχωριστά πράγματα. Επιδιώξαμε να δώσουμε βήμα σε νέους καλλιτέχνες, αλλά και σε καλλιτέχνες που η πρόσβασή τους σε μεγάλα φεστιβάλ δεν είναι εύκολη. Βεβαίως οι επιλογές μας βασίστηκαν σε ποιοτικά κριτήρια, δεν κάναμε έκπτωση στο αισθητικό μέρος. Με τα περισσότερα από τα σχήματα και τους καλλιτέχνες που φιλοξενήσαμε μας συνδέει, αν θέλετε, μια κοινή αντίληψη για τον ρόλο της τέχνης και του καλλιτέχνη απέναντι στην κοινωνία. Κυρίως όμως τολμήσαμε να φιλοξενήσουμε καλλιτέχνες που πειραματίζονται πάνω στην τέχνη τους, χωρίς να νοιαζόμαστε αν θα γεμίσουν το θέατρο. Αυτό που μας ένοιαζε ήταν κυρίως να μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα. Ακόμα και τα πιο πειραματικά σχήματα βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό. Αυτό μας χαροποίησε πολύ, ιδιαίτερα δε σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η ποσότητα των ειδών πρώτης ανάγκης που συγκεντρώθηκαν ήταν απρόσμενα εντυπωσιακή. Ήταν πραγματικά μια δικαίωση του τίτλου του Φεστιβάλ "Νύχτες Αλληλεγγύης".
* Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα;
Αρκεί να σας πω ότι κάθε τρεις μέρες γέμιζε ένα βαν του δήμου με είδη πρώτης ανάγκης. Υπήρχαν πολλοί, πάρα πολλοί θεατές που ήρθαν στη Ρεματιά σε πάνω από δύο παραστάσεις. Κάθε φορά έφερναν και κάτι. Πολλοί γονείς έδιναν στα παιδιά τους τη σακούλα να μας την παραδώσουν. Η χαρά των παιδιών όταν μας έφερναν τη σακούλα τους ήταν για μας η μεγαλύτερη ικανοποίηση, γιατί αν ένα παιδί μπορεί να καταλάβει τη σημασία που έχει -και όχι μόνο σήμερα- η έννοια της Αλληλεγγύης, αυτό είναι η δικαίωση της προσπάθειάς μας, κυρίως όμως η μεγαλύτερη ελπίδα μας.
* Δώσατε παράλληλα ιδιαίτερη έμφαση στο κομμάτι της ισοτιμίας, με τον τρόπο που υποδεχτήκατε και διευκολύνατε τους ανάπηρους θεατές του Φεστιβάλ. Δεν αντιμετωπίσατε προβλήματα;
Δεν αντιμετωπίσαμε απολύτως κανένα πρόβλημα όσον αφορά στην αποδοχή και τη στήριξη αυτής της προσπάθειας από τους εργαζόμενους ή το κοινό, ανάπηρους και μη ανάπηρους. Ωστόσο τα προβλήματα, στο συγκεκριμένο ζήτημα, είναι πολλά και αφορούν στον ευρύτερο σχεδιασμό της πόλης και εννοώ τον διευρυμένο αστικό ιστό. Ειδικότερα για τη Ρεματιά, λόγω της φυσικής της μορφολογίας, χρειάστηκε να ληφθούν ειδικά μέτρα, ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση με αυτοκίνητο για τους ανθρώπους με κινητική αναπηρία. Παρ’ όλα αυτά, ο στόχος μας για το μέλλον είναι να διευρύνουμε αυτή την προσπάθεια ώστε η Ρεματιά και οι εκδηλώσεις της να είναι προσβάσιμες πραγματικά για όλους τους πολίτες, όπως ήταν στην παράσταση Πέρσες που ανέβασε το ΘΕ.ΑΜ.Α., όπου με τη συνεργασία της Κίνησης Καλλιτεχνών με Αναπηρία υπήρχε διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα και ακουστική περιγραφή για ανθρώπους με προβλήματα όρασης. Την ίδια μέριμνα θέλουμε να τη λάβουμε και για όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας, που μπορούμε να επηρεάσουμε στην πόλη. Στην πραγματικότητα μιλάμε για το αυτονόητο.
Είναι δικαίωμα όλων των πολιτών να ζουν και να κινούνται στην ίδια πόλη, να κάνουν χρήση των ίδιων υπηρεσιών, να απολαμβάνουν τις ίδιες πολιτιστικές εκδηλώσεις με την ίδια ελευθερία. Σίγουρα υπάρχουν κάποια «θέματα» στη νοοτροπία μας για την αναπηρία. Όταν όμως γίνονται βήματα, ώστε να «επιτρέπεται» στους ανάπηρους να συμμετέχουν ισότιμα δεν υπάρχει αντίσταση από κανένα. Αντιθέτως υπάρχει συνεργασία. Τουλάχιστον αυτό λέει η δική μας εμπειρία.
* Πολλοί δήμοι σήμερα βλέπουμε να αντιδρούν, να μην μπορούν να δεχτούν τον "άλλο", τον διαφορετικό.
Πέραν του γεγονότος ότι φιλοξενούμε πρόσφυγες στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, έχουμε επισκεφθεί και ενισχύσει ως δήμος δομές φιλοξενίας προσφύγων στην Ειδομένη, στο Κουτσόχερο της Λάρισας και κάναμε και μια μεγάλη καμπάνια στον δήμο με τίτλο "Πιάσε το χέρι μου" που τα αποτελέσματά της ήταν εντυπωσιακά μιας και κινητοποιήθηκε το σύνολο, σχεδόν, των μαθητών και εκπαιδευτικών της πόλης. Θέλω να πω με αυτό ότι ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι κομβικός. Διότι περιστατικά όπως αυτά που δυστυχώς βλέπουμε να έρχονται στη δημοσιότητα, το Ωραιόκαστρο, η Μυτιλήνη, η Κως, η Χίος εκτρέφουν το αυγό του φιδιού. Δεν είναι τυχαία η επιλογή μας να αδελφοποιηθούμε με την πόλη Ναμπλούς της Παλαιστίνης.
* Από το υστέρημα, από το μικρό, από το συλλογικό μπορεί να προκύψει το σημαντικό;
Φυσικά. Για παράδειγμα, η δημοτική μας παράταξη «Αντίσταση με τους πολίτες του Χαλανδρίου» που σχηματίστηκε πριν από πολλά χρόνια από ανθρώπους με διαφορετικές πολιτικές και ιδεολογικές καταβολές, μπόρεσε να δημιουργήσει έναν πυρήνα, ο οποίος πέρα από την πρωταγωνιστική παρουσία του στα κινήματα που αναπτύχθηκαν στην πόλη, πρότεινε ένα μοντέλο συλλογικότητας, ελεύθερου διαλόγου αλλά και πολιτιστικής δράσης. Η Ελλάδα έχει παράδοση σε αυτοδιαχειριστικά εγχειρήματα, μόνο που σήμερα, η επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και το ασφυκτικό νομικό πλαίσιο που επέβαλλε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δυσκολεύουν πολύ τα πράγματα.
Η δημιουργία πυρήνων στην πόλη που θα πάρουν στα χέρια τους τομείς της κοινωνικής ζωής είναι στις προτεραιότητές μας. Ήδη σχεδιάζουμε τον τρόπο που θα προωθήσουμε την ιδέα του συμμετοχικού προϋπολογισμού σε κάποια ή κάποιες γειτονιές.
* Γυρνώντας πάλι στο Φεστιβάλ της Ρεματιάς, δώσατε βήμα σε νέους κυρίως καλλιτέχνες, εγκιβωτίσατε ένα μικρότερο φεστιβάλ στη διοργάνωση και, παράλληλα, παρουσιάσατε την καλλιτεχνική δημιουργία που παράγεται στον δήμο σας. Πώς κατορθώσατε αυτή τη συνύπαρξη; Ποιο είναι το μοντέλο πολιτιστικής διαχείρισης που εφαρμόσατε;
Δεν επιλέξαμε την εύκολη λύση να λειτουργήσουμε ως γραφείο μετάκλησης καλλιτεχνών και να νοικιάζουμε το θέατρο σε πολυδιαφημισμένα σχήματα. Μας αρέσει να ρισκάρουμε, αλλά και να κρινόμαστε από τους πολίτες. Κάτι που ξεκινήσαμε από πέρσι, διευρύναμε φέτος και θα επαναλάβουμε το 2017 είναι το “our festival”. 17 καλλιτεχνικά σχήματα παρουσίασαν μέσα σε πέντε ημέρες τη δουλειά τους με μεγάλη επιτυχία. 77 αλληλέγγυοι καλλιτέχνες συναντήθηκαν και οργάνωσαν μια ξεχωριστή γιορτή δημιουργώντας ένα διαφορετικό μοντέλο διαχείρισης μιας πολιτιστικής δράσης.
Αξίζει να σημειώσω τη σημαντική παρουσία της Φιλαρμονικής του δήμου που και φέτος με τρεις καινούργιες παραγωγές (αφιερώματα στους Ένιο Μορικόνε, Νίνο Ρότα και Άστορ Πιατσόλα) ενθουσίασε το κοινό. Επίσης την παρουσίαση της «Φάρμας των ζώων» από την παιδική χορωδία του Αετοπούλειου και την έκδοση ενός CD από τη Διεύθυνση Πολιτισμού, προϊόν της δουλειάς του εργαστηρίου δημιουργικής γραφής με θέμα τον στίχο.
* Σε ποιους άλλους τομείς δραστηριοποιείστε πολιτιστικά ως δήμος;
Επιγραμματικά αναφέρω τη δημοτική βιβλιοθήκη και τις λέσχες ανάγνωσης, την πολύ δραστήρια παιδική βιβλιοθήκη «Μίμης Βασιλόπουλος», τα θεατρικά εργαστήρια, την ομάδα προφορικής ιστορίας και την προσπάθεια δημιουργίας ανάλογου μουσείου. Πρόσφατα το Δημοτικό Συμβούλιο ενέκρινε τη δημιουργία χορωδίας ενηλίκων και ξεκινήσαμε την προσπάθεια για τη δημιουργία ορχήστρας νέων. Η έλλειψη ενός κλειστού χώρου για τη φιλοξενία εκδηλώσεων τον χειμώνα αποτελεί τροχοπέδη. Γι’ αυτό πέρσι προχωρήσαμε σε μια σοβαρή επένδυση αγοράζοντας ένα κτήριο 2.500 τετραγωνικών. Ήδη ξεκίνησαν οι μελέτες για τη διαμόρφωσή του.
Συνέντευξη στην Π. Κρημνιώτη
Εφημερίδα "Η Αυγή της Κυριακής", 25/9/2016
